بابل: تاریخچه، جاهای دیدنی، طبیعت بکر | راهنمای سفر

برای بسیاری که به دنبال مقصدی با ترکیبی دلنشین از گذشته پرفراز و نشیب و طبیعت سرسبز و دست نخورده هستند شناخت شهرهای کمتر شناخته شده شمال ایران اهمیت دارد. شهرستان بابل با پیشینه ای غنی و جاذبه های طبیعی بکر پاسخی جذاب به این نیاز گردشگران ارائه می دهد. این شهر که روزگاری با نام های کهن خود شناخته می شد و در مسیر تجارت شمال کشور نقشی کلیدی ایفا می کرد امروز نیز با بازارهای پرجنب وجوش و مناظر طبیعی چشم نواز تجربه ای متفاوت از سفر به مازندران را پیش روی شما قرار می دهد.

معرفی شهرستان بابل

شهرستان بابل واقع در مرکز استان مازندران یکی از پرجمعیت ترین و مهم ترین شهرهای شمال ایران است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود که در حد فاصل دریای مازندران و رشته کوه البرز قرار دارد از تنوع اقلیمی و طبیعی بی نظیری برخوردار است.

بابل نه تنها از نظر جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی اهمیت دارد بلکه به عنوان یک قطب علمی و دانشگاهی در شمال کشور نیز شناخته می شود و دارای چندین مرکز آموزش عالی معتبر است.

نام شناسی بابل

وجه تسمیه بابل

نام کنونی «بابُل» ریشه در نام رودخانه ای دارد که از میان شهر می گذرد رودخانه باوُل یا بابل. بر اساس برخی پژوهش ها این نام از دو بخش «با» به معنی آب و «بُل» به معنی فراوان تشکیل شده و به معنای «جایی که آب فراوان دارد» است. این وجه تسمیه با وجود رودخانه پرآب بابلرود و منابع آبی فراوان در منطقه سازگار است.

نام های پیشین

شهرستان بابل در طول تاریخ نام های مختلفی داشته است. در دوران باستان این منطقه با نام «مه میترا» شناخته می شد که برخی آن را به وجود آتشکده های مهرپرستی در این ناحیه نسبت می دهند. پس از ورود اسلام نام این شهر به «مامطیر» تغییر یافت که در متون تاریخی قرون اولیه اسلامی به وفور از آن یاد شده است.

در دوره قاجار به دلیل اهمیت تجاری و بازرگانی شهر و رونق خرید و فروش کالا این شهر به «بارفروش» معروف شد. نام بارفروش تا سال ۱۳۱۰ شمسی بر این شهر باقی بود و سپس به دستور رضاشاه به «بابل» تغییر نام یافت.

جغرافیا و اقلیم بابل

موقعیت جغرافیایی

شهرستان بابل در بخش مرکزی استان مازندران واقع شده است. این شهر حدود ۱۷ کیلومتر از دریای مازندران در شمال و ۲۵ کیلومتر از رشته کوه البرز در جنوب فاصله دارد. رودخانه بابلرود از قلب این شهر عبور کرده و جلوه ای خاص به آن بخشیده است.

موقعیت بابل در مرکز استان و نزدیکی به جاده های اصلی مانند هراز و فیروزکوه دسترسی به آن را آسان کرده و بر اهمیت تجاری و ارتباطی آن افزوده است. این موقعیت جغرافیایی بابل را به یک چهارراه ارتباطی مهم در منطقه تبدیل کرده است.

آب و هوا

بابل دارای آب و هوای معتدل خزری است که مشخصه آن رطوبت بالا تابستان های گرم و شرجی و زمستان های معتدل است. قرار گرفتن در کنار دریای مازندران و نزدیکی به کوهستان بر اقلیم این منطقه تأثیر گذاشته است.

میزان بارش در بابل نسبتاً بالا است که به سرسبزی و حاصلخیزی منطقه کمک می کند. میانگین دمای سالانه در بابل حدود ۱۷ درجه سانتی گراد است و روزهای یخبندان در این شهر بسیار نادر است. بادهای فصلی مختلفی نیز بر آب و هوای منطقه تأثیر می گذارند.

تاریخچه بابل

بابل در دوران باستان

پیشینه تاریخی بابل به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. این منطقه بخشی از سرزمین باستانی تپورستان یا طبرستان بوده که محل سکونت اقوام تپوری و آمارد بوده است. نام کهن «مه میترا» نشان دهنده اهمیت این ناحیه در آیین مهرپرستی پیش از ظهور زرتشت و اسلام است.

وجود آتشکده های بزرگ در این منطقه گواه قدمت و اهمیت مذهبی آن در دوران باستان است. تپورها قومی جنگجو بودند که تا مدت ها در برابر مهاجمان مقاومت می کردند و بر تاریخ این سرزمین تأثیر گذاشتند.

رویدادهای تاریخی مهم

مامطیر در قرون اولیه اسلامی به عنوان شهرکی مهم در طبرستان مطرح بود و در رویدادهای تاریخی منطقه از جمله قیام های محلی نقش داشت. در دوره صفویه بارفروش ده به تدریج توسعه یافت و در زمان زندیه به مرکزیت ولایت مازندران تبدیل شد.

در دوره قاجار بارفروش به یکی از مهم ترین مراکز تجاری شمال ایران تبدیل شد و نمایندگی های تجاری و کنسولگری برخی کشورها در آن فعالیت می کردند. واقعه قلعه شیخ طبرسی و فتنه بابی ها نیز از رویدادهای مهم این دوره در بارفروش است. تغییر نام از بارفروش به بابل در دوران پهلوی نیز نقطه عطفی در تاریخ این شهر محسوب می شود.

مردم و فرهنگ بابل

جمعیت و قومیت

مردم شهرستان بابل از قومیت طبری هستند که ریشه در قوم باستانی تپوری دارند. این مردم به دلیل پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی منطقه دارای فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود هستند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر بابل بیش از ۲۵۰ هزار نفر و جمعیت شهرستان بیش از ۵۳۰ هزار نفر بوده است.

بابل یکی از پرجمعیت ترین شهرستان های استان مازندران محسوب می شود و ترکیب جمعیتی آن شامل ساکنان بومی و مهاجرانی از مناطق مختلف ایران است.

زبان و گویش

زبان اصلی مردم بابل زبان مازندرانی است. مردم بابل به گویش بابلی صحبت می کنند که یکی از پرگویشورترین گویش های زبان مازندرانی محسوب می شود. این گویش نه تنها در شهر بابل بلکه در شهرستان های بابلسر و فریدونکنار نیز رایج است.

گویش بابلی دارای ویژگی های خاص خود در تلفظ و استفاده از واژگان است و بخشی مهم از هویت فرهنگی مردم این منطقه به شمار می رود.

آداب و رسوم و هنر

بابل دارای آداب و رسوم و هنرهای محلی غنی است که ریشه در فرهنگ طبری منطقه دارد. برگزاری جشنواره هایی مانند جشنواره ملی بهار نارنج نشان دهنده اهمیت آیین های سنتی و ارتباط مردم با طبیعت است.

صنایع دستی مانند حصیربافی نمد مالی و بافت پارچه های محلی بخشی از هنرهای سنتی این منطقه هستند. بابل در زمینه هنر و فرهنگ نیز پیشرو بوده و اولین سینمای شمال کشور در این شهر تأسیس شده است. وجود نگارخانه ها و کتابخانه ها نیز گواه فعالیت های فرهنگی در بابل است.

اقتصاد بابل

اقتصاد شهرستان بابل بر پایه کشاورزی بازرگانی صنعت و خدمات استوار است. کشاورزی به ویژه کشت برنج و تولید مرکبات نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می کند. بابل به دلیل حاصلخیزی خاک و منابع آبی فراوان قطب کشاورزی در مازندران محسوب می شود.

در گذشته بابل به عنوان بارفروش مرکز مهم تجاری شمال کشور بود و امروزه نیز بازارهای محلی و مراکز خرید مدرن آن نشان دهنده ادامه فعالیت های بازرگانی است. وجود شهرک های صنعتی و کارخانه های تولیدی نیز به بخش صنعت در اقتصاد بابل رونق بخشیده است.

جاهای دیدنی بابل

اماکن طبیعی

شهرستان بابل به دلیل موقعیت جغرافیایی خود از جاذبه های طبیعی متنوعی برخوردار است. ییلاقات مرتفع مانند فیلبند با چشم انداز دریای ابرها یکی از محبوب ترین مقاصد طبیعی بابل است. جنگل های سرسبز هیرکانی مانند جنگل لفور و جنگل بابلکنار فرصت های عالی برای طبیعت گردی فراهم می کنند.

آبشارهای زیبا مانند هفت آبشار تیرکن و آبشار درازکش چشمه های آب گرم مانند چشمه ازرو و دریاچه های سد مانند سد البرز و سد شیاده نیز از دیگر جاذبه های طبیعی بابل هستند که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کنند.

اماکن تاریخی و فرهنگی

بابل دارای اماکن تاریخی و فرهنگی متعددی است که نشان دهنده قدمت این شهر هستند. پل محمدحسن خان یکی از مهم ترین آثار تاریخی بابل مربوط به دوره قاجار است و بر روی رودخانه بابلرود قرار دارد. موزه بابل تنها موزه مردم شناسی مازندران در ساختمان قدیمی شهرداری واقع شده و اشیاء باستانی و مردم شناسی را به نمایش می گذارد.

کاخ شاپور در محوطه دانشگاه علوم پزشکی برج دیدبانی کاخ مساجد و بقاع تاریخی مانند مسجد جامع و بقعه امامزاده قاسم و سقانفارهای قدیمی نیز از دیگر اماکن تاریخی و فرهنگی بابل هستند که بازدید از آن ها توصیه می شود.

مراکز مهم بابل

مراکز آموزشی درمانی و اقامتی

بابل به عنوان یکی از قطب های علمی و درمانی شمال کشور شناخته می شود. این شهر دارای دانشگاه های معتبری مانند دانشگاه صنعتی نوشیروانی و دانشگاه علوم پزشکی بابل است که نقش مهمی در آموزش عالی منطقه ایفا می کنند. همچنین بابل اولین شهر شمال کشور بود که دارای دانشگاه علوم پزشکی سراسری شد.

از نظر درمانی بابل دارای بیمارستان ها و مراکز درمانی متعددی است که به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مردم منطقه و استان می پردازند. برای اقامت مسافران نیز هتل ها و مهمانپذیرهای مختلفی در شهر وجود دارد که امکان اقامت را برای گردشگران فراهم می کنند.

مراکز خرید و بازارها

فعالیت های تجاری و بازرگانی در بابل سابقه طولانی دارد. امروزه نیز این شهر دارای مراکز خرید و بازارهای متنوعی است که نیازهای ساکنان و گردشگران را تأمین می کنند. بازارهای محلی بابل به ویژه بازارهای روز فرصت مناسبی برای آشنایی با محصولات کشاورزی تازه و صنایع دستی منطقه فراهم می کنند.

علاوه بر بازارهای سنتی مجتمع های تجاری مدرن نیز در نقاط مختلف شهر بابل ساخته شده اند که انواع کالاها را عرضه می کنند. بازار ماهی فروشان نیز یکی از بخش های جذاب و دیدنی بازارهای بابل است.

ره آورد و سوغات بابل

صنایع دستی

شهرستان بابل دارای صنایع دستی متنوعی است که ریشه در فرهنگ و سنت های منطقه دارد. حصیربافی نمد مالی گلیم بافی جاجیم بافی و بافت انواع سبد و جوراب پشمی از جمله صنایع دستی رایج در بابل هستند. این محصولات توسط هنرمندان محلی تولید می شوند و به عنوان سوغاتی های ارزشمند به فروش می رسند.

پارچه های سنتی مانند چوغا نیز بخشی از صنایع دستی بابل محسوب می شوند که نشان دهنده مهارت و هنر بافندگان منطقه است.

غذاهای محلی

آشپزی محلی بابل نیز بسیار متنوع و خوشمزه است. غذاهایی مانند شامی بابلی آغوز نون (نان گردویی) پشت زیک (نوعی شیرینی کنجدی) و پیسن گندله از جمله غذاهای محلی بابل هستند که طعم خاص منطقه را دارند. استفاده از مواد اولیه تازه و محلی در تهیه این غذاها طعم بی نظیری به آن ها می بخشد.

علاوه بر غذاهای اصلی انواع مربا ترشیجات محلی مانند نازخاتون و سیر ترشی و نوشیدنی هایی مانند عرق بهار نارنج نیز از دیگر ره آوردهای خوشمزه بابل هستند که می توانید به عنوان سوغات خریداری کنید.

راهنمای سفر به بابل

راه های دسترسی

برای سفر به بابل از تهران اصلی ترین و رایج ترین مسیر از طریق جاده هراز است که حدود ۲۰۰ کیلومتر فاصله دارد. مسیر دیگر از طریق جاده فیروزکوه است که کمی طولانی تر است و از شهرهای پل سفید سوادکوه و قائم شهر عبور می کند. شهرستان بابل از طریق جاده های اصلی به شهرهای اطراف و استان های همجوار متصل است.

دسترسی به بابل از شهرهای شمالی نیز از طریق جاده های ساحلی و میان شهری امکان پذیر است. بابل دارای سه پایانه مسافربری در نقاط مختلف شهر است که خدمات حمل و نقل بین شهری و درون استانی را ارائه می دهند.

بهترین زمان سفر

بهترین زمان برای سفر به بابل به هدف شما از سفر بستگی دارد. اگر به دنبال تماشای شکوفه های بهار نارنج و تجربه عطر دل انگیز آن هستید اواسط بهار و به خصوص اردیبهشت ماه بهترین زمان است. در این فصل طبیعت بابل نیز در اوج زیبایی خود قرار دارد.

تابستان برای لذت بردن از آب تنی در دریاچه ها و آبشارها و همچنین سفر به ییلاقات مرتفع مانند فیلبند که آب و هوای خنک تری دارند مناسب است. پاییز با رنگارنگ شدن جنگل ها فصلی زیبا برای طبیعت گردی در اطراف بابل است.

بابل کجاست؟

بابل یکی از شهرهای مهم و پرجمعیت استان مازندران در شمال ایران است که در بخش مرکزی این استان و در حد فاصل دریای مازندران و رشته کوه البرز قرار دارد.

بهترین زمان سفر به بابل چه فصلی است؟

بهترین زمان سفر به بابل برای لذت بردن از عطر بهار نارنج و طبیعت سرسبز فصل بهار به ویژه اردیبهشت ماه است. تابستان برای ییلاقات و پاییز برای تماشای جنگل های رنگارنگ مناسب است.

مشهورترین جاهای دیدنی بابل کدامند؟

از مشهورترین جاهای دیدنی بابل می توان به ییلاق فیلبند هفت آبشار تیرکن سد شیاده جنگل لفور و پل محمدحسن خان اشاره کرد که ترکیبی از طبیعت و تاریخ هستند.

برای اقامت در بابل چه گزینه هایی وجود دارد؟

برای اقامت در بابل می توانید از هتل ها و مهمانپذیرهای موجود در شهر استفاده کنید. گزینه های متنوعی برای اقامت با سطوح مختلف امکانات برای مسافران در نظر گرفته شده است.

معروف ترین سوغاتی های بابل چیست؟

معروف ترین سوغاتی های بابل شامل انواع صنایع دستی مانند حصیربافی و نمد محصولات کشاورزی مانند برنج و مرکبات و خوراکی های محلی مانند شامی بابلی مربای بهار نارنج و ترشیجات است.

تاریخچه شهر بابل به چه دورانی باز می گردد؟

تاریخچه شهر بابل با نام های پیشین مه میترا و مامطیر به دوران پیش از اسلام و سکونت اقوام باستانی تپوری در منطقه طبرستان بازمی گردد و قدمتی طولانی دارد.