در زمان طلاق چه چیزهایی به زن تعلق میگیرد

در زمان طلاق، زن می تواند از حقوق مالی مانند مهریه، نفقه (در ایام عده و زوجیت)، اجرت المثل ایام زوجیت، نحله، سهم الشرکه اموال (در صورت وجود شرط تنصیف) و جهیزیه خود برخوردار شود. همچنین حقوق غیرمالی شامل حضانت و ملاقات فرزندان و تغییرات هویتی نیز به او تعلق می گیرد. این حقوق بسته به نوع طلاق متفاوت است.

فرآیند طلاق یکی از پیچیده ترین و حساس ترین مراحل زندگی مشترک است که می تواند تأثیرات عمیق و ماندگاری بر هر دو طرف، به ویژه بر زندگی زنان، بگذارد. آگاهی کامل از حقوق قانونی در این مسیر برای زنان ایرانی و خانواده هایشان امری حیاتی است تا بتوانند با دیدی باز، هوشمندانه و با اطمینان خاطر از تمامی حقوق خود، اعم از مالی و غیرمالی، دفاع کنند. این آگاهی به آن ها کمک می کند تا بهترین تصمیمات را اتخاذ کرده و کمترین آسیب را در این فرآیند پرفرازونشیب متحمل شوند.

شناخت دقیق قوانین مربوط به حقوق زن در طلاق نه تنها به شفاف سازی ابهامات و دغدغه های رایج کمک می کند، بلکه زنان را برای احقاق حقوقشان توانمند می سازد و گذر موفق از بحران جدایی را برایشان آسان تر می کند. در این مقاله به صورت کاملاً دقیق، مستند و قابل فهم، تمامی جنبه های حقوقی زن در انواع طلاق را بررسی خواهیم کرد تا راهنمایی جامع و کاربردی برای مخاطبان ارائه شود.

مروری بر حقوق زن در طلاق: مالی و غیرمالی

حقوق قانونی که به زن در زمان طلاق تعلق می گیرد، به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می شود: حقوق مالی و حقوق غیرمالی. هر یک از این دسته ها شامل مجموعه ای از حقوق است که قانون برای حمایت از زن در مواجهه با جدایی در نظر گرفته است.

• حقوق مالی: این حقوق شامل مواردی است که قابل ارزش گذاری پولی هستند و هدف آن ها تأمین حداقل های معیشتی و جبران زحمات زن در طول زندگی مشترک است. مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، سهم از اموال مشترک (تنصیف) و جهیزیه در این دسته قرار می گیرند.
• حقوق غیرمالی: این حقوق به مسائل شخصی، خانوادگی و سرپرستی مربوط می شوند و بیشتر جنبه هویتی و عاطفی دارند. حضانت فرزندان، حق ملاقات با آن ها، امکان تغییر نام خانوادگی و حذف نام همسر از شناسنامه، و حق استقلال در کار و تحصیل پس از طلاق، از جمله حقوق غیرمالی زن محسوب می شوند.

یکی از نکات کلیدی که بر دامنه و میزان حقوق زن تأثیر بسزایی دارد، نوع طلاق است. طلاق می تواند به صورت توافقی، از سوی مرد، از سوی زن (به دلیل عسر و حرج) یا به صورت غیابی واقع شود که هر کدام شرایط و پیامدهای حقوقی متفاوتی برای زن خواهند داشت. شناخت این تفاوت ها برای دفاع موثر از حقوق، ضروری است.

حقوق مالی زن در زمان طلاق: صفر تا صد آنچه باید بدانید

حقوق مالی زن در زمان طلاق از مهم ترین و چالش برانگیزترین بخش های فرآیند جدایی است. قانون برای حمایت از زن، تدابیر و حقوق مشخصی را در نظر گرفته که آشنایی با آن ها برای هر زنی ضروری است. در ادامه به تفصیل به این حقوق مالی می پردازیم:

۳.۱. مهریه (صداق): مهم ترین حق مالی زن

مهریه به عنوان مهم ترین و اصلی ترین حق مالی زن شناخته می شود که با وقوع عقد نکاح، زن مالک آن می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه کند. این حق حتی قبل از شروع زندگی مشترک نیز قابل مطالبه است. مهریه دینی است بر ذمه مرد که استحقاق آن مستقل از تمکین یا عدم تمکین زن است، مگر اینکه زن با رضایت کامل و بدون هیچ فشاری، تمام یا بخشی از آن را ببخشد (ابراء کند).

تفاوت عندالمطالبه و عندالاستطاعه در وصول مهریه

• مهریه عندالمطالبه: به این معناست که زن می تواند هر زمان که بخواهد، مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق قانونی اقدام به توقیف اموال مرد کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. زن برای مطالبه باید استطاعت مالی مرد را اثبات کند. معمولاً در این نوع مهریه، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند.

تأثیر تمکین یا عدم تمکین زن بر مهریه

بر خلاف نفقه، مهریه حتی در صورت عدم تمکین زن (ناشزه بودن) نیز به او تعلق می گیرد. تنها در شرایطی که زن مهریه خود را به طور کامل و با رضایت شخصی ببخشد (مثلاً در طلاق خلع یا توافقی)، مرد از پرداخت آن مبرا می شود.

موارد و شرایط بخشش مهریه و عواقب آن

بخشش مهریه باید با رضایت کامل و اراده آزاد زن صورت گیرد. این بخشش می تواند در قالب موارد زیر باشد:

• طلاق خلع: زن با کراهت از شوهر خود، در ازای بخشش مهریه (یا مالی دیگر) طلاق می گیرد.
• طلاق مبارات: کراهت از هر دو طرف است و در این حالت زن مالی کمتر از مهریه به مرد می بخشد تا طلاق صورت پذیرد.
• طلاق توافقی: زوجین بر سر تمامی مسائل از جمله مهریه به توافق می رسند و ممکن است زن بخشی یا تمام مهریه را ببخشد.

عواقب بخشش مهریه این است که زن پس از آن دیگر نمی تواند مهریه بخشیده شده را مطالبه کند، مگر اینکه در طلاق خلع یا مبارات، قبل از اتمام عده از بذل (بخشش) خود رجوع کند.

روش های قانونی مطالبه و وصول مهریه

1. از طریق اجرای ثبت: اگر سند ازدواج رسمی باشد، زن می تواند مستقیماً به دفترخانه ای که عقد را ثبت کرده مراجعه و تقاضای صدور اجرائیه کند. این روش معمولاً سریع تر است و در صورت شناسایی اموال مرد، امکان توقیف آن ها وجود دارد.
2. از طریق دادگاه خانواده: زن می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مهریه خود را مطالبه کند. دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند و در صورت عدم توانایی مرد، مهریه به صورت اقساطی پرداخت خواهد شد.

محدودیت های توقیف اموال و حقوق مرد بابت مهریه

قانون، محدودیت هایی برای توقیف اموال مرد بابت مهریه تعیین کرده است. اموالی مانند مستثنیات دین (شامل مسکن ضروری، وسایل زندگی مورد نیاز، ابزار کار و…) و بخشی از حقوق و دستمزد کارمندان (مثلاً یک چهارم یا یک سوم) غیرقابل توقیف هستند تا زندگی مرد مختل نشود.

۳.۲. نفقه: تأمین نیازهای ضروری زن

نفقه یکی از حقوق مالی زن است که در طول زندگی مشترک و در برخی موارد پس از طلاق به او تعلق می گیرد و هدف آن تأمین نیازهای ضروری زن است. نفقه شامل مسکن، خوراک، پوشاک، اثاث منزل، هزینه های درمانی و حتی خادم در صورت عادت و شأن زن می شود.

تفاوت نفقه ایام زوجیت و نفقه ایام عده

• نفقه ایام زوجیت: این نفقه مربوط به دوران زندگی مشترک است و مرد مکلف به پرداخت آن است، مشروط به تمکین زن.
• نفقه ایام عده: پس از طلاق رجعی، زن تا پایان دوره عده (معمولاً سه طهر) حق دریافت نفقه دارد. در طلاق بائن و فسخ نکاح، نفقه ایام عده به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه باردار باشد.

شرط اساسی تعلق نفقه: تمکین خاص و عام

شرط اصلی تعلق نفقه به زن، تمکین اوست. تمکین دو نوع دارد:

• تمکین خاص: به معنای برقراری روابط زناشویی است.
• تمکین عام: به معنای سکونت در منزل مشترک، حسن معاشرت و انجام وظایف زناشویی متعارف است.

اگر زن بدون عذر موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه محسوب می شود و حق دریافت نفقه را از دست می دهد، اما مهریه او همچنان باقی است.

نحوه مطالبه نفقه

زن می تواند نفقه خود را از دو طریق مطالبه کند:

• دعوای حقوقی: با تقدیم دادخواست مطالبه نفقه به دادگاه خانواده. دادگاه میزان نفقه را با جلب نظر کارشناس تعیین می کند.
• جنبه کیفری ترک انفاق: اگر مرد عمداً و بدون عذر موجه از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می تواند شکایت کیفری ترک انفاق مطرح کند که مجازات حبس برای مرد در پی دارد.

نفقه در ازدواج موقت

در ازدواج موقت (صیغه)، نفقه به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه در ضمن عقد شرط شده باشد.

وضعیت نفقه پس از طلاق و پایان دوره عده

پس از طلاق و اتمام دوره عده، حق نفقه زن به طور کلی از بین می رود. استثناء این قاعده، تنها در طلاق رجعی است که زن در طول عده حق نفقه دارد، و در صورت بارداری، نفقه تا زمان وضع حمل نیز به او تعلق می گیرد، حتی در طلاق بائن.

۳.۳. اجرت المثل ایام زوجیت: دستمزد کارهای خانه داری

اجرت المثل به عنوان حق الزحمه کارهایی است که زن شرعاً وظیفه انجام آن ها را در خانه مشترک نداشته (مانند آشپزی، نظافت، شست وشو، نگهداری از فرزندان) و این کارها را با دستور شوهر و بدون قصد تبرع (رایگان انجام دادن) انجام داده باشد. در چنین شرایطی، زن می تواند پس از طلاق این حق را مطالبه کند.

شرایط مطالبه و نحوه اثبات

برای مطالبه اجرت المثل، زن باید دو شرط اساسی را اثبات کند:

1. کارهایی که انجام داده، شرعاً وظیفه او نبوده است.
2. انجام این کارها به دستور شوهر بوده و زن قصد تبرع (رایگان انجام دادن) آن ها را نداشته است.

اثبات این موارد می تواند از طریق شهادت شهود، مدارک و قرائن موجود در زندگی مشترک صورت گیرد. دادگاه با بررسی این شواهد و جلب نظر کارشناس، میزان اجرت المثل را تعیین می کند.

ملاک های تعیین اجرت المثل توسط کارشناس دادگاه

کارشناس دادگاه برای تعیین اجرت المثل، عواملی چون سنوات زندگی مشترک، نوع و میزان کارهای انجام شده توسط زن، شأن خانوادگی و اجتماعی زوجین، و وضعیت مالی مرد را در نظر می گیرد.

تفاوت کلیدی اجرت المثل و نحله

تفاوت اصلی این دو در این است که اجرت المثل برای کارهای انجام شده با دستور شوهر و عدم قصد تبرع است، در حالی که نحله زمانی تعیین می شود که امکان تعیین اجرت المثل فراهم نباشد و بیشتر جنبه ایثار و جبران دارد.

۳.۴. نحله: مبلغی برای نیکوکاری و جبران

نحله مبلغی است که در صورت عدم امکان تعیین اجرت المثل ایام زوجیت برای زن، از سوی دادگاه و بر مبنای عدالت و انصاف به او تعلق می گیرد. این حق بیشتر جنبه ایثار و نیکوکاری دارد و در مواقعی که زن نتواند اثبات کند کارهای خانه را با دستور شوهر و بدون قصد تبرع انجام داده، مطرح می شود.

تعریف و مبنای قانونی

مبنای قانونی نحله در قانون مدنی ایران است و هدف آن جبران زحمات زن در زندگی مشترک است، حتی اگر شرایط مطالبه اجرت المثل فراهم نباشد.

شرایط تعلق و مرجع تعیین

نحله زمانی به زن تعلق می گیرد که طلاق به درخواست مرد باشد و زن تقصیری در آن نداشته باشد، و همچنین امکان تعیین اجرت المثل وجود نداشته باشد. قاضی با توجه به عواملی چون سنوات زندگی مشترک، شأن زن و توانایی مالی مرد، میزان نحله را تعیین می کند.

نحله بیشتر جنبه ایثار و نیکوکاری دارد و پرداخت آن به صلاحدید قاضی و شرایط مالی مرد بستگی دارد. این حق قانونی اجباری نیست، اما دادگاه می تواند آن را برای کمک به زن در دوران پس از جدایی تعیین کند.

۳.۵. تنصیف اموال (شرط تقسیم دارایی مشترک): سهم از زندگی ساخته شده

تنصیف اموال یا تقسیم دارایی مشترک، یکی از حقوق مالی زن است که بر اساس شروط ضمن عقد ازدواج، به ویژه بند الف شروط چاپی عقدنامه، به او تعلق می گیرد. این حق به زن امکان می دهد تا حداکثر تا نصف اموالی که مرد در دوران زندگی مشترک به دست آورده است را از آن خود کند.

شرط ۱۲ گانه ضمن عقد ازدواج (بند الف عقدنامه)

این شرط معمولاً در بند الف شروط چاپی عقدنامه های رسمی ذکر می شود و مرد با امضای آن، موافقت خود را با تقسیم اموال در صورت وقوع شرایط خاص اعلام می کند.

شرایط دقیق اعمال این شرط

اعمال شرط تنصیف اموال منوط به وجود دو شرط اساسی است:

1. طلاق باید به درخواست مرد باشد.
2. طلاق نباید ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء رفتار او باشد (یعنی زن در طلاق تقصیرکار نباشد).

تعریف اموال مشترک و موارد خارج از آن

منظور از اموال مشترک آن دسته از دارایی هایی است که مرد در طول زندگی مشترک و با تلاش خود به دست آورده است. اموالی که مرد قبل از ازدواج داشته، یا از طریق ارث و هبه (هدیه) به دست آورده باشد، شامل شرط تنصیف نمی شود.

نحوه محاسبه و میزان تعلق

میزان تعلق در شرط تنصیف اموال، حداکثر تا نصف دارایی های مرد است و می تواند کمتر از نصف نیز باشد. دادگاه با توجه به شرایط پرونده، میزان دقیق را تعیین می کند. لازم به ذکر است که این شرط به معنای تقسیم خودکار تمامی اموال به صورت مساوی نیست و به صلاحدید دادگاه و با رعایت حداکثر نصف اعمال می شود.

اهمیت ثبت رسمی این شرط در عقدنامه

برای اینکه این حق برای زن قابل مطالبه باشد، حتماً باید در زمان عقد نکاح، این شرط در عقدنامه رسمی به امضای مرد رسیده باشد. بدون ثبت رسمی، مطالبه آن بسیار دشوار خواهد بود.

۳.۶. جهیزیه: بازپس گیری وسایل شخصی

جهیزیه شامل تمامی اقلام و وسایلی است که زن در زمان ازدواج به منزل مشترک آورده است و مالکیت آن کماکان متعلق به زن است. در زمان طلاق، زن حق دارد تمامی جهیزیه خود را بازپس بگیرد.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت

برای اثبات مالکیت و مطالبه جهیزیه، زن می تواند از مدارک زیر استفاده کند:

• سیاهه جهیزیه: لیستی از اقلام جهیزیه که در زمان ورود به منزل مشترک توسط زوجین یا شهود امضا شده است. این معتبرترین مدرک است.
• فاکتورهای خرید: در صورت وجود، فاکتورهای مربوط به خرید اقلام جهیزیه به نام زن.
• شهادت شهود: گواهی افرادی که در زمان خرید یا انتقال جهیزیه حضور داشته اند.

فرآیند قانونی استرداد جهیزیه

زن می تواند با تقدیم دادخواست استرداد جهیزیه به دادگاه خانواده، خواهان بازپس گیری وسایل خود شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، حکم به استرداد جهیزیه صادر می کند و در صورت عدم همکاری مرد، با حکم دادگاه، مأمور اجرا برای تحویل وسایل اقدام خواهد کرد.

۴. حقوق غیرمالی زن در زمان طلاق: حضانت، ملاقات و مسائل هویتی

علاوه بر حقوق مالی، زن در زمان طلاق از حقوق غیرمالی مهمی نیز برخوردار است که به ابعاد شخصیتی، عاطفی و آینده زندگی او مربوط می شود. این حقوق عمدتاً در ارتباط با فرزندان و مسائل هویتی است.

۴.۱. حضانت فرزندان: اولویت و مصلحت کودک

حضانت به معنای نگهداری، تربیت و سرپرستی فرزند است. در فرآیند طلاق، تعیین حضانت فرزندان یکی از حساس ترین مسائل است که قانون با اولویت قرار دادن مصلحت فرزند به آن می پردازد.

اولویت حضانت: مادر تا ۷ سالگی، پدر بعد از ۷ سالگی تا زمان بلوغ

طبق قانون مدنی ایران:

• تا سن ۷ سالگی: حضانت فرزندان، اعم از دختر و پسر، با مادر است، مگر اینکه مادر صلاحیت نگهداری را نداشته باشد یا دادگاه تشخیص دهد که مصلحت کودک در عدم حضانت مادر است.
• پس از ۷ سالگی تا زمان بلوغ: حضانت به پدر واگذار می شود. سن بلوغ برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری است.
• پس از بلوغ: فرزندان خودشان حق انتخاب دارند که با کدام والد زندگی کنند.

نقش حیاتی مصلحت فرزند در تعیین حضانت توسط دادگاه

در تمامی مراحل تعیین حضانت، مهم ترین اصل مصلحت فرزند است. دادگاه با در نظر گرفتن عواملی چون وضعیت روحی و جسمی کودک، محیط زندگی والدین، توانایی های تربیتی و اخلاقی آن ها، و حتی نظر خود فرزند (در صورت رسیدن به سن تشخیص)، تصمیم گیری می کند. این بدان معناست که حتی اگر طبق قانون اولویت با والد دیگری باشد، در صورت عدم رعایت مصلحت کودک، دادگاه می تواند تصمیم متفاوتی اتخاذ کند.

حضانت در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، والدین می توانند بر سر حضانت فرزندان به توافق برسند. این توافق در صورتی معتبر است که دادگاه آن را مطابق با مصلحت کودک تشخیص دهد و تأیید کند. دادگاه در این موارد به دقت مصلحت فرزند را بررسی می کند و صرفاً به توافق والدین اکتفا نمی کند.

نفقه فرزندان: همواره بر عهده پدر (صرف نظر از حضانت)

نکته بسیار مهم این است که پرداخت نفقه فرزندان (شامل هزینه های خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، درمان و سایر نیازهای ضروری) همواره بر عهده پدر است، حتی اگر حضانت با مادر باشد. این حق مستقل از حضانت است و پدر به هیچ عنوان نمی تواند از پرداخت آن شانه خالی کند. در صورت عدم پرداخت نفقه فرزند، مادر می تواند از طریق دادگاه اقدام به مطالبه آن کند.

۴.۲. حق ملاقات با فرزندان: حق والد غیرحضانت دار

حق ملاقات با فرزند، یکی از حقوق اساسی و غیرقابل سلب والدین است. والدی که حضانت فرزند را بر عهده ندارد، حق دارد به طور منظم با فرزند خود ملاقات کند و هیچ یک از والدین نمی تواند مانع این ملاقات شود.

نحوه تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات

زمان، مکان و مدت ملاقات معمولاً با توافق والدین تعیین می شود. در صورت عدم توافق، دادگاه با در نظر گرفتن سن، شرایط روحی و نیازهای فرزند و همچنین شرایط والدین، برنامه ملاقات را تعیین و به صورت حکم قانونی ابلاغ می کند. این برنامه معمولاً شامل ملاقات های هفتگی یا ماهیانه و همچنین تقسیم اوقات تعطیلات و اعیاد می شود.

ممانعت از ملاقات و پیامدهای آن

ممانعت از ملاقات والد دیگر با فرزند، عملی غیرقانونی است و می تواند پیامدهای حقوقی جدی برای والد ممانعت کننده داشته باشد. در صورت تکرار ممانعت، دادگاه می تواند حتی تصمیم به تغییر حضانت بگیرد.

۴.۳. حق تغییر نام خانوادگی و حذف نام همسر از شناسنامه

پس از طلاق، زن حقوقی نیز در زمینه تغییرات هویتی دارد که به او اجازه می دهد زندگی جدیدی را آغاز کند.

شرایط و مراحل قانونی حذف نام همسر (باکره بودن یا ازدواج مجدد)

زن می تواند پس از طلاق برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه خود اقدام کند. این امکان معمولاً در دو حالت وجود دارد:

• باکره بودن زن: اگر زن در زمان طلاق باکره باشد و با حکم دادگاه این موضوع تأیید شود، می تواند نام همسر سابق را از شناسنامه خود حذف کند.
• ازدواج مجدد: پس از ازدواج مجدد و ثبت عقد نکاح جدید، زن می تواند با مراجعه به اداره ثبت احوال، نام همسر سابق را از شناسنامه خود حذف و نام همسر جدید را جایگزین کند.

حقوق مربوط به تغییر نام خانوادگی پس از طلاق

در مورد تغییر نام خانوادگی، زن می تواند نام خانوادگی قبلی خود (قبل از ازدواج) را بازیابی کند. این حق نیز با مراجعه به اداره ثبت احوال و طی مراحل قانونی امکان پذیر است.

۴.۴. استقلال پس از طلاق: حق کار، تحصیل و مسکن مستقل

طلاق به معنای پایان زندگی مشترک است، اما پایان زندگی و استقلال زن نیست. پس از طلاق، زن از آزادی کامل برای تعیین سبک زندگی خود برخوردار است.

• حق کار: زن پس از طلاق می تواند به صورت مستقل به کار و فعالیت اقتصادی بپردازد و درآمد خود را داشته باشد.
• حق تحصیل: هیچ محدودیتی برای ادامه تحصیل زن پس از طلاق وجود ندارد و او می تواند در هر مقطع و رشته ای که مایل باشد، به تحصیل خود ادامه دهد.
• مسکن مستقل: زن پس از طلاق حق دارد مسکن مستقل برای خود تهیه کند و در آن سکونت گزیند. در صورتی که حضانت فرزندان با او باشد، تأمین مسکن مناسب برای فرزندان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این حقوق به زن کمک می کند تا با اعتماد به نفس و استقلال مالی و اجتماعی، فصل جدیدی از زندگی خود را آغاز کند.

۵. حقوق زن در انواع طلاق: تفاوت ها و نکات کلیدی

نحوه و میزان تعلق حقوق زن در طلاق، به شدت به نوع طلاق بستگی دارد. هر نوع طلاق (از طرف مرد، از طرف زن، توافقی یا غیابی) دارای ظرایف و شرایط حقوقی خاصی است که بر سرنوشت حقوق مالی و غیرمالی زن تأثیرگذار است. درک این تفاوت ها برای اتخاذ تصمیمات صحیح، بسیار مهم است.

۵.۱. طلاق از طرف مرد

در قانون ایران، حق طلاق اصالتاً با مرد است و او می تواند هر زمان که بخواهد، با مراجعه به دادگاه، همسر خود را طلاق دهد. البته این حق، مطلق و بدون قید و شرط نیست و مستلزم رعایت برخی تعهدات حقوقی است.

حق مرد برای طلاق و لزوم پرداخت تمام حقوق مالی زن

زمانی که طلاق به درخواست مرد است و او نمی تواند تخلف یا عدم تمکین زن را اثبات کند، مرد موظف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن از جمله مهریه (به طور کامل)، نفقه ایام عده، اجرت المثل ایام زوجیت و در صورت عدم امکان تعیین اجرت المثل، نحله است. همچنین، اگر شرط تنصیف اموال در عقدنامه موجود باشد و زن تقصیری در طلاق نداشته باشد، مرد ملزم به پرداخت حداکثر تا نصف اموال خود نیز خواهد بود.

کاهش حقوق مالی زن در صورت اثبات عدم تمکین یا سوء رفتار (بجز مهریه)

اگر مرد بتواند عدم تمکین خاص یا عام زن را به دادگاه اثبات کند (مثلاً زن بدون عذر موجه منزل مشترک را ترک کرده باشد یا از تمکین جنسی خودداری کند)، یا سوء رفتار و تخلف زن از وظایف همسری اثبات شود، زن از حق دریافت نفقه (اعم از نفقه ایام زوجیت و ایام عده) و اجرت المثل و نحله محروم می شود. با این حال، حق مهریه زن در هر صورت باقی است و تنها با بخشش او از بین می رود.

۵.۲. طلاق از طرف زن (عسر و حرج)

طلاق از طرف زن، به معنای آن است که زن با وجود عدم رضایت مرد، با اثبات شرایطی خاص به نام عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل در زندگی مشترک) از دادگاه تقاضای طلاق می کند.

شرایط دشوار اثبات عسر و حرج

اثبات عسر و حرج برای زن کار آسانی نیست و باید دلایل محکمه پسند و مستندی به دادگاه ارائه شود. منظور از عسر و حرج، وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک برای زن دشوار و غیرقابل تحمل باشد و از حد متعارف خارج شود.

مصادیق قانونی عسر و حرج

قانون مصادیق مشخصی از عسر و حرج را تعیین کرده است که برخی از آن ها عبارتند از:

• ترک زندگی مشترک توسط مرد به مدت حداقل ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه.
• اعتیاد مرد به مواد مخدر یا الکل که به زندگی مشترک لطمه بزند.
• ضرب و شتم مستمر یا سوء رفتار غیرقابل تحمل مرد.
• ابتلا به بیماری های صعب العلاج که زندگی مشترک را مختل کند.
• حبس بیش از ۵ سال مرد.
• عدم پرداخت نفقه توسط مرد به مدت مشخص.

اهمیت شروط ۱۲ گانه ضمن عقد در تسهیل طلاق از طرف زن

شروط دوازده گانه ضمن عقد ازدواج که در سند نکاحیه درج شده اند (و مرد با امضای آن ها موافقت کرده)، می توانند در اثبات عسر و حرج زن بسیار کمک کننده باشند. برای مثال، اگر مرد از شروطی مانند تحصیل یا اشتغال زن ممانعت کند، می تواند مصداق عسر و حرج تلقی شود و زن با استناد به آن شروط، راحت تر می تواند طلاق بگیرد.

دریافت تمامی حقوق مالی و غیرمالی در صورت اثبات عسر و حرج

در صورت اثبات عسر و حرج و صدور حکم طلاق از طرف زن، او می تواند تمامی حقوق مالی خود (مهریه، نفقه معوقه، اجرت المثل، نحله و در صورت وجود شرط، تنصیف اموال) را به طور کامل مطالبه کند. همچنین در مورد حضانت و سایر حقوق غیرمالی نیز، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت فرزند و وضعیت زن تصمیم گیری خواهد کرد.

۵.۳. طلاق توافقی

طلاق توافقی زمانی اتفاق می افتد که زن و شوهر با توافق کامل بر سر تمامی مسائل مربوط به جدایی، به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای طلاق می کنند. این نوع طلاق معمولاً سریع تر و با کمترین تنش های روحی و مالی همراه است.

مبنای توافق کامل زوجین بر سر تمامی حقوق

در طلاق توافقی، زوجین باید بر سر تمامی حقوق مالی (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، تنصیف اموال، جهیزیه) و غیرمالی (حضانت، ملاقات و نفقه فرزندان) به توافق کامل برسند. این توافق باید در قالب یک توافق نامه کتبی و جامع به دادگاه ارائه شود.

اهمیت نگارش دقیق و جامع توافق نامه با حضور وکیل

نگارش توافق نامه طلاق توافقی بسیار حساس است. جزئیات این توافق نامه تعیین کننده سرنوشت حقوق هر دو طرف است. توصیه اکید می شود که این توافق نامه حتماً با حضور و مشاوره یک وکیل متخصص خانواده تنظیم شود تا از تضییع حقوق زن یا بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود و تمامی بندها به صورت حقوقی صحیح و قابل اجرا باشند.

آیا زن در طلاق توافقی باید از حقوق خود بگذرد؟

خیر، طلاق توافقی به معنای چشم پوشی اجباری زن از حقوق خود نیست. زن می تواند تمامی حقوق خود را مطالبه کند و مرد نیز با پرداخت آن ها موافقت کند. گذشتن از حقوق تنها در صورتی اتفاق می افتد که زن با رضایت کامل خود و به دلایلی که برایش توجیه دارد (مثلاً برای سرعت بخشیدن به فرآیند طلاق یا جلب رضایت مرد)، از بخشی یا تمامی حقوق مالی خود صرف نظر کند. مهم این است که این گذشت با اراده آزاد و کامل زن صورت گیرد و در توافق نامه صراحتاً ذکر شود.

مزایای طلاق توافقی

• سرعت بیشتر: فرآیند طلاق توافقی به دلیل توافق قبلی زوجین، معمولاً سریع تر از سایر انواع طلاق به نتیجه می رسد.
• کاهش تنش ها: با توجه به توافق قبلی، درگیری ها و کشمکش های کمتری در دادگاه رخ می دهد که به حفظ سلامت روحی زوجین و به ویژه فرزندان کمک می کند.
• هزینه های کمتر: معمولاً هزینه های دادرسی و وکالت در طلاق توافقی کمتر است.

۵.۴. طلاق غیابی

طلاق غیابی زمانی اتفاق می افتد که یکی از زوجین (معمولاً مرد) مجهول المکان باشد یا علی رغم ابلاغ قانونی، در جلسات دادگاه حاضر نشود. در این شرایط، زن برای احقاق حقوق خود باید مراحل خاصی را طی کند.

شرایط وقوع (مجهول المکان بودن یا عدم حضور زوج)

طلاق غیابی زمانی محقق می شود که مرد بدون عذر موجه، به مدت حداقل ۶ ماه متوالی زندگی مشترک را ترک کرده باشد و امکان دسترسی به او وجود نداشته باشد (مجهول المکان باشد)، یا در صورت حضور در دسترس، با وجود ابلاغ قانونی، در جلسات دادگاه حاضر نشود.

اهمیت حضور وکیل برای حفظ و مطالبه حقوق زن

در پرونده های طلاق غیابی، حضور وکیل متخصص برای زن بسیار حیاتی است. وکیل می تواند با پیگیری های حقوقی و قانونی، از جمله انجام تحقیقات محلی و انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار برای یافتن مرد، فرآیند را تسهیل کند. همچنین وکیل مسئول حفظ و مطالبه تمامی حقوق مالی و غیرمالی زن، حتی در غیاب مرد، خواهد بود.

وکیل می تواند با ارائه دلایل و مدارک لازم به دادگاه، برای زن حکم طلاق غیابی را دریافت کرده و همچنین اقدامات لازم برای توقیف اموال احتمالی مرد و مطالبه مهریه، نفقه و سایر حقوق مالی را انجام دهد.

۶. راهنمای عملی و نکات مهم برای زنان متقاضی طلاق

فرآیند طلاق، به دلیل پیچیدگی های حقوقی و عاطفی، نیازمند هوشمندی و اقدامات صحیح است. برای زنان متقاضی طلاق، رعایت نکات عملی زیر می تواند به حفظ حقوق و گذر موفق از این مرحله کمک شایانی کند:

۶.۱. مشاوره با وکیل متخصص خانواده: اولین و مهم ترین گام

قبل از هر اقدامی، ضروری است که با یک وکیل متخصص در امور خانواده و طلاق مشورت کنید. وکیل با اشراف کامل به قوانین و رویه های دادگاه ها، می تواند شما را از تمامی حقوق و تعهداتتان آگاه کند، بهترین مسیر قانونی را پیشنهاد دهد و در تمامی مراحل پرونده، شما را یاری رساند. این مشاوره می تواند از تضییع حقوق شما جلوگیری کرده و فرآیند را به نحو مطلوب مدیریت کند.

۶.۲. جمع آوری و مستندسازی مدارک

مدارک و شواهد نقش حیاتی در اثبات حقوق شما دارند. هر چه مدارک شما کامل تر باشد، شانس موفقیتتان در دادگاه بیشتر خواهد بود. مدارک مهم شامل:

• شناسنامه و کارت ملی: اصل و کپی مدارک هویتی.
• عقدنامه: مهم ترین مدرک در پرونده های خانواده.
• فاکتورها و سیاهه جهیزیه: برای اثبات مالکیت و مطالبه جهیزیه.
• مدارک پزشکی: در صورت وجود آسیب های جسمی یا روحی ناشی از سوء رفتار.
• پیامک ها، مکالمات ضبط شده (با رعایت قوانین): می توانند شواهدی برای اثبات سوء رفتار یا عدم تمکین باشند.
• شهود: افرادی که می توانند در مورد وقایع زندگی مشترک یا شروط خاص شهادت دهند.
• مدارک مربوط به اموال مرد: در صورت مطالبه تنصیف اموال.

۶.۳. پرهیز از تصمیمات احساسی و عجولانه

در شرایط بحرانی طلاق، تصمیم گیری بر پایه احساسات می تواند به ضرر شما تمام شود. حفظ آرامش، تفکر منطقی و مشورت با افراد متخصص (وکیل، مشاور خانواده) به شما کمک می کند تا تصمیمات درستی اتخاذ کنید. از بخشیدن حقوق خود به صورت احساسی یا پذیرفتن شرایط ناعادلانه بدون مشورت خودداری کنید.

۶.۴. آشنایی با مراحل قانونی طلاق

دانستن مراحل کلی طلاق، از ثبت دادخواست و جلسات مشاوره اجباری گرفته تا صدور حکم و ثبت نهایی طلاق، به شما کمک می کند تا با آمادگی ذهنی بیشتری در این مسیر گام بردارید. این آگاهی، اضطراب را کاهش داده و شما را در تعامل با سیستم قضایی توانمندتر می کند.

مراحل کلی می تواند شامل:

1. مراجعه به مراکز مشاوره خانواده: این مرحله برای تمامی انواع طلاق (به جز طلاق توافقی در برخی شرایط خاص) اجباری است.
2. تقدیم دادخواست طلاق: توسط یکی از زوجین یا هر دو به صورت توافقی.
3. جلسات دادرسی: حضور در دادگاه و ارائه دفاعیات و مدارک.
4. صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق: توسط دادگاه.
5. اجرای صیغه طلاق و ثبت آن: در دفاتر رسمی طلاق.

۶.۵. حفظ سلامت روانی

طلاق یکی از پر استرس ترین وقایع زندگی است. حفظ سلامت روانی و عاطفی در این دوره بسیار مهم است. از حمایت خانواده و دوستان استفاده کنید و در صورت نیاز، با روانشناس یا مشاور متخصص صحبت کنید. مراقبت از خود، اولین قدم برای ساختن آینده ای مطمئن و آرام تر است.

حفظ سلامت روانی در فرآیند طلاق از اهمیت بالایی برخوردار است. حمایت خانواده، دوستان و متخصصین روانشناسی می تواند کمک شایانی به زن در گذر از این دوران دشوار کند.

۷. نتیجه گیری: دفاع از حقوق، گامی به سوی آینده ای مطمئن

طلاق، گرچه پایانی بر یک فصل از زندگی است، اما می تواند آغازی برای فصلی جدید و مستقل باشد. آگاهی کامل از حقوق قانونی در این فرآیند، برای زنان نه تنها یک امتیاز، بلکه ضرورتی حیاتی است. این مقاله سعی داشت راهنمایی جامع و شفاف در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی زن در انواع طلاق، از مهریه و نفقه گرفته تا حضانت فرزندان و سهم از اموال، ارائه دهد.

دانش و اقدام به موقع، کلید دفاع موثر از حقوق و جلوگیری از تضییع آن هاست. به یاد داشته باشید که هر پرونده طلاق دارای جزئیات منحصر به فرد خود است و هیچ متنی نمی تواند جایگزین مشاوره تخصصی با یک وکیل مجرب خانواده شود. وکلای متخصص با تجربه و دانش خود، می توانند مسیر پیچیده و پرچالش طلاق را برای شما هموار کرده و اطمینان حاصل کنند که حقوق شما به طور کامل احقاق می شود. با حمایت قانون و تکیه بر دانش حقوقی، می توان از این بحران با کمترین آسیب عبور کرد و به سوی آینده ای مطمئن و مستقل گام برداشت.

سوالات متداول

آیا اموال مشترک بعد از طلاق به صورت خودکار بین زوجین تقسیم می شوند؟

خیر، در قوانین ایران، تقسیم خودکار و مساوی اموال مشترک پس از طلاق وجود ندارد. اموال معمولاً به نام فردی است که سند یا مدرک مالکیت به نام او صادر شده. با این حال، اگر شرط تنصیف اموال (تقسیم حداکثر تا نصف دارایی های مرد) در عقدنامه ذکر شده و مرد آن را امضا کرده باشد و طلاق به درخواست مرد و بدون تقصیر زن باشد، زن می تواند این حق را مطالبه کند. همچنین زن می تواند حقوق مالی خود مانند مهریه، نفقه معوقه و اجرت المثل را از طریق دادگاه مطالبه نماید که می تواند منجر به توقیف بخشی از اموال مرد شود.

نفقه زن پس از ثبت طلاق و پایان دوره عده تا چه مدت پرداخت می شود؟

پرداخت نفقه به زن پس از ثبت طلاق، به طور کلی متوقف می شود، مگر در دو حالت خاص: ۱. در طلاق رجعی، زن تا پایان دوره عده (که معمولاً سه طهر است) حق دریافت نفقه را دارد. ۲. اگر زن در زمان طلاق باردار باشد، نفقه تا زمان وضع حمل به او تعلق می گیرد، حتی در طلاق بائن.

وضعیت حضانت و نفقه فرزندان بعد از طلاق چگونه تعیین می شود؟

حضانت فرزندان پس از طلاق طبق قانون مدنی ایران و با اولویت قرار دادن مصلحت کودک تعیین می شود. تا ۷ سالگی حضانت با مادر است، و پس از آن تا زمان بلوغ (۹ سال برای دختران و ۱۵ سال برای پسران) با پدر. پس از بلوغ، فرزندان حق انتخاب دارند. پرداخت نفقه فرزندان (هزینه های ضروری زندگی) همواره بر عهده پدر است، صرف نظر از اینکه حضانت با چه کسی باشد.

آیا زن می تواند بدون رضایت شوهر درخواست طلاق دهد؟ در چه شرایطی؟

بله، اگرچه در قانون ایران حق طلاق اصولاً با مرد است، اما زن نیز تحت شرایط خاصی می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. این شرایط عبارتند از: ۱. اثبات عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل در زندگی مشترک) ۲. استناد به شروط دوازده گانه ضمن عقد ازدواج که توسط مرد نقض شده باشد. ۳. وکالت در طلاق (حق طلاق) که مرد به زن داده باشد.

آیا زن همیشه می تواند مهریه خود را پس از طلاق دریافت کند؟ حتی اگر خودش مقصر باشد؟

بله، مهریه یک حق مالی مستقل و قانونی برای زن است و طلاق باعث از بین رفتن آن نمی شود (در صورتی که ابراء یا تعیین تکلیف نشده باشد). زن می تواند مهریه خود را در هر زمانی (قبل از طلاق، حین طلاق یا پس از آن) از شوهر مطالبه کند. این مطالبه می تواند از طریق دادگاه خانواده یا با توافق طرفین صورت گیرد. حتی اگر زن به دلیل عدم تمکین یا سوء رفتار، از حقوق دیگری مانند نفقه محروم شود، حق مهریه او پابرجاست، مگر اینکه خودش به طور کامل و با رضایت آن را ببخشد.

اگر زن خودش درخواست طلاق دهد، آیا تمام حقوق مالی اش (مانند نفقه، اجرت المثل) را از دست می دهد؟

خیر، لزوماً اینطور نیست و بستگی به دلیل درخواست طلاق دارد. اگر زن درخواست طلاق بر اساس عسر و حرج یا نقض شروط ضمن عقد دهد و این دلایل در دادگاه اثبات شود، او می تواند تمامی حقوق مالی خود (مهریه کامل، نفقه معوقه، اجرت المثل، نحله و در صورت وجود شرط، تنصیف اموال) را نیز مطالبه کند. اما اگر زن بدون دلیل موجه قانونی درخواست طلاق خلع یا مبارات دهد و برای جلب رضایت مرد به طلاق، از بخشی یا تمام مهریه خود بگذرد، ممکن است سایر حقوق مالی نیز در توافقنامه طلاق توافقی مورد بحث و توافق قرار گیرد. در طلاق از نوع خلع و مبارات، نفقه و اجرت المثل معمولاً به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه توافق خاصی شده باشد.

در صورت عدم پرداخت نفقه توسط مرد، زن برای دریافت حقوق خود چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟

اگر مرد از پرداخت نفقه زن (در طول زندگی مشترک یا در ایام عده طلاق رجعی) یا نفقه فرزندان خودداری کند، زن می تواند: ۱. شکایت کیفری ترک انفاق مطرح کند که مجازات حبس برای مرد در پی دارد. ۲. دادخواست حقوقی مطالبه نفقه به دادگاه خانواده ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت نفقه صادر می کند و می تواند از اموال مرد برای پرداخت آن توقیف کند.

حقوق زن در ازدواج موقت (صیغه) در زمان طلاق چگونه است؟

در ازدواج موقت (صیغه)، حقوق زن محدودتر از ازدواج دائم است. به طور معمول، نفقه به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه در ضمن عقد شرط شده باشد. مهریه نیز در صورت عدم وقوع نزدیکی، نصف می شود. در صورت وقوع نزدیکی، زن مستحق تمام مهریه تعیین شده است.

چگونه می توان در طلاق غیابی (بدون حضور شوهر) حقوق زن را حفظ کرد؟

برای اطمینان از حفظ حقوق در طلاق غیابی، زن باید: ۱. حتماً از وکیل متخصص خانواده کمک بگیرد. وکیل می تواند با پیگیری های قانونی، از جمله انجام تحقیقات محلی و انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار برای یافتن مرد، فرآیند را تسهیل کند. ۲. تمامی مدارک و مستندات مربوط به حقوق مالی خود را جمع آوری و به دادگاه ارائه دهد تا دادگاه بتواند در غیاب مرد نیز حکم به پرداخت حقوق زن صادر کند.

آیا می توان مهریه را به صورت یک واحد آپارتمان یا ملک تعیین نمود؟ شرایط آن چیست؟

بله، مهریه می تواند به صورت یک واحد آپارتمان یا ملک نیز تعیین شود، اما باید معلوم و معین باشد. به این معنی که مشخصات دقیق ملک (مانند آدرس، پلاک ثبتی، متراژ و …) باید به طور واضح در عقدنامه ذکر شود. تعیین آپارتمان یا تعهد به خرید آپارتمان بدون مشخص بودن جزئیات، قابل قبول نیست. همچنین، می توان ضمن شروط ضمن عقد نکاح، زوج متعهد شود برای زوجه یک واحد آپارتمان با مشخصات معلوم خریداری نماید.

اگر مرد حق طلاق را به زن واگذار کند، آیا نفقه و اجرت المثل باز هم به زن تعلق می گیرد؟

بله، واگذاری حق طلاق (وکالت در طلاق) از سوی مرد به زن، تأثیری بر حقوق مالی اساسی زن مانند مهریه، نفقه (در صورت تمکین) و اجرت المثل (در صورت وجود شرایط) ندارد. زن در صورت داشتن حق طلاق، می تواند برای طلاق اقدام کند و همزمان تمامی حقوق مالی خود را نیز مطالبه نماید، مگر اینکه در متن وکالت نامه طلاق، شرایط خاصی مبنی بر اسقاط برخی از حقوق مالی در ازای اعطای حق طلاق ذکر شده باشد.

در صورتی که شوهر کارمند باشد، چند درصد از حقوق او بابت مهریه توقیف می شود؟

در صورتی که شوهر کارمند باشد و زن برای مطالبه مهریه اقدام کند، میزان توقیف حقوق برای پرداخت مهریه بستگی به وجود یا عدم وجود فرزند تحت تکفل دارد. اگر مرد فرزند تحت تکفل داشته باشد، حداکثر یک چهارم (۲۵%) از حقوق و مزایای او قابل توقیف است. در غیر این صورت، تا یک سوم (۳۳.۳%) از حقوق و مزایای او می تواند بابت مهریه توقیف و برداشت شود.

آیا در طلاق، تمام یا بخشی از منزل مشترک به زن تعلق می گیرد؟ (بدون شرط تنصیف)

خیر، بدون وجود شرط تنصیف اموال در عقدنامه یا مالکیت قبلی زن بر بخشی از منزل (مثلاً اگر سند شش دانگ یا سه دانگ به نام زن باشد)، تمام یا بخشی از منزل مشترک به زن تعلق نمی گیرد. منزل مشترک متعلق به فردی است که سند مالکیت به نام اوست. تنها راهی که زن می تواند از منزل مشترک سهمی ببرد، اثبات مشارکت در خرید یا ساخت منزل، وجود شرط تنصیف اموال، یا دریافت مهریه به میزان معادل ارزش آن است.

اگر شوهر زن را از خانه بیرون کند و اجازه ورود ندهد، چه اقداماتی باید انجام داد؟

اگر شوهر زن را از خانه بیرون کند و اجازه ورود ندهد، زن می تواند در محل به پلیس زنگ بزند و گزارش این موضوع را از کلانتری محل دریافت کند. این اقدام می تواند به عنوان مدرکی برای اثبات عدم تمکین مرد یا سوء معاشرت او مورد استفاده قرار گیرد و به زن در مطالبه نفقه یا حتی درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج کمک کند. همچنین، استفاده از خدمات وکیل مجرب خانواده برای پیگیری قانونی و ثبت شکواییه بسیار حائز اهمیت است.

در صورت بخشیدن مهریه برای جلب رضایت مرد به طلاق، آیا سایر حقوق مالی زن حفظ می شود؟

در صورت بخشیدن مهریه برای جلب رضایت مرد به طلاق (معمولاً در طلاق خلع یا طلاق توافقی)، حفظ سایر حقوق مالی زن بستگی به توافق طرفین دارد. اگر در توافقنامه طلاق، صراحتاً ذکر شود که زن تنها مهریه را می بخشد و سایر حقوق مالی مانند نفقه معوقه، اجرت المثل، نحله و حق تنصیف اموال (در صورت وجود) را مطالبه می کند، این حقوق حفظ می شوند. در غیر این صورت، ممکن است دادگاه فرض را بر چشم پوشی از سایر حقوق نیز بگذارد، به همین دلیل تنظیم دقیق توافقنامه با مشورت وکیل ضروری است.

آیا ترک زندگی مشترک یا عدم تمکین از سوی زن، تأثیری در پرداخت مهریه دارد؟

خیر، ترک زندگی مشترک یا عدم تمکین از سوی زن، هیچ تأثیری در پرداخت مهریه او ندارد. مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد و مستقل از تمکین یا عدم تمکین زن است. تنها در صورتی که زن با اراده و رضایت کامل خود، تمام یا بخشی از مهریه را ببخشد (ابراء کند)، مرد از پرداخت آن مبرا می شود.

مدارک لازم برای مطالبه هر یک از حقوق زن در طلاق چیست؟

مدارک لازم بسته به نوع حق مورد مطالبه متفاوت است:

• مهریه: عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی.
• نفقه: عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی، در صورت امکان شهادت شهود یا مدارک مربوط به عدم پرداخت نفقه.
• اجرت المثل: عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی، شهادت شهود، شواهدی مبنی بر انجام کارهای منزل بدون قصد تبرع و به دستور شوهر.
• تنصیف اموال: عقدنامه (با درج شرط تنصیف)، شناسنامه، کارت ملی، مدارک مربوط به اموال کسب شده توسط مرد در دوران زندگی مشترک.
• جهیزیه: سیاهه جهیزیه با امضای زوج یا شهود، فاکتورهای خرید، شهادت شهود.
• حضانت و نفقه فرزند: شناسنامه فرزندان، مدارک اثبات توانایی مالی پدر برای نفقه، در صورت لزوم مدارک پزشکی یا آموزشی فرزندان برای اثبات مصلحت.

همیشه توصیه می شود قبل از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید تا از تکمیل بودن مدارک و صحت مسیر قانونی خود اطمینان حاصل کنید.