محروم کردن فرزند از ارث

آیا امکان محروم کردن فرزند از ارث وجود دارد؟ در نظام حقوقی ایران، هیچ فردی نمی تواند به طور مستقیم و با وصیت نامه، فرزند یا سایر وراث قانونی خود را به کلی از ارث محروم کند. قواعد ارث جزو قوانین آمره بوده و تخلف از آن ها با توافق یا وصیت ممکن نیست. با این حال، راهکارهای قانونی متعددی وجود دارد که یک فرد می تواند در زمان حیات خود برای مدیریت دارایی ها و تأثیر بر سهم الارث وراث به کار گیرد و عملاً سهم آن ها را محدود یا از اموال خود خارج کند.

درک درست از قوانین ارث و وصیت در ایران، برای هر فردی که قصد برنامه ریزی برای آینده مالی خود و خانواده اش را دارد، ضروری است. بسیاری از افراد با این باور اشتباه مواجه هستند که می توانند به سادگی و با یک جمله در وصیت نامه، وارثی را از ارث محروم کنند. این تصور که ریشه در عدم آگاهی از جزئیات حقوقی دارد، می تواند منجر به تصمیم گیری های نادرست و مشکلات آتی برای بازماندگان شود. این مقاله به بررسی دقیق جنبه های قانونی، شرعی و راهکارهای عملی برای مدیریت دارایی ها می پردازد تا تصویر روشنی از این موضوع پیچیده ارائه دهد.

اصل عدم امکان محروم کردن مستقیم و ارادی از ارث

یکی از مهم ترین نکات در مورد ارث و وصیت در ایران، تفکیک میان باورهای رایج و واقعیت های قانونی است. بسیاری می پندارند که می توانند به راحتی و با نوشتن یک وصیت نامه، وارثی را از ارث محروم کنند، اما این باور به طور کلی صحیح نیست.

محروم کردن وراث با وصیت نامه: یک باور رایج اما غلط!

در حقوق ایران، وصیت به محرومیت از ارث، فاقد اعتبار قانونی است. این بدان معناست که اگر کسی در وصیت نامه خود بنویسد که فلان فرزندم از ارث محروم است یا همسرم سهم الارثی ندارد، این بخش از وصیت نامه او نافذ نخواهد بود. دلیل این امر، جایگاه خاص قواعد ارث در نظام حقوقی کشور است که به عنوان قواعد آمره شناخته می شوند. قواعد آمره، قوانینی هستند که جنبه عمومی داشته و توافق اشخاص بر خلاف آن ها پذیرفته نیست.

ماده ۸۳۷ قانون مدنی ایران به صراحت بیان می دارد: «اگر کسی به موجب وصیت، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست.» این ماده، ستون فقرات ممنوعیت محرومیت ارادی و مستقیم از ارث را تشکیل می دهد. اهمیت این موضوع در آن است که حتی اگر وارثی که قرار است از ارث محروم شود، این وصیت را بپذیرد، باز هم از نظر قانونی اعتباری نخواهد داشت و باطل تلقی می شود. این اصل، حمایت از حقوق قانونی وراث را تضمین می کند و مانع از تصمیم گیری های احتمالی نادرست یا تحت تأثیر احساسات در زمان حیات مورث می شود.

حق تصرف مالک در زمان حیات: کلید راهکارهای قانونی

با وجود عدم امکان محرومیت مستقیم از ارث، قانون برای افراد این امکان را فراهم کرده است که در زمان حیات خود، برای اموالشان تصمیم گیری کنند. این اصل بنیادین که هر فرد تا زمانی که زنده است، مالک مطلق اموال خود بوده و حق هرگونه دخل و تصرفی را دارد، کلید بسیاری از راهکارهای قانونی برای مدیریت دارایی ها و تأثیر بر سهم الارث وراث است.

شخص می تواند در زمان حیات، اقداماتی را انجام دهد که نتیجه آن، کاهش یا سلب مالکیت از اموال او باشد. این اقدامات، مادامی که در چارچوب قوانین و مقررات مدنی انجام شوند، کاملاً معتبر بوده و پس از فوت شخص نیز آثار حقوقی خود را خواهند داشت. به این ترتیب، با اینکه وصیت به محرومیت از ارث مستقیم نیست، اما راه های دیگری برای رسیدن به اهداف مشابه در بستر قانون فراهم شده است که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

طبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی، وصیت به محرومیت از ارث نافذ نیست. این بدان معناست که هیچ فردی نمی تواند به طور مستقیم و با وصیت نامه، وراث قانونی خود را از ارث محروم کند.

موانع قانونی ارث: مواردی که شخص به خودی خود از ارث محروم می شود

در کنار عدم امکان محروم کردن ارادی از ارث، مواردی وجود دارد که قانونگذار به دلیل شرایط خاصی، وارث را به صورت خودکار و بدون نیاز به اراده مورث، از ارث محروم می کند. این موارد را موانع ارث می نامند و شناخت آن ها برای تمایز با محروم کردن ارادی از اهمیت بالایی برخوردار است.

مقدمه: تمایز محروم کردن و محرومیت از ارث

تمایز بین محروم کردن ارادی از ارث و محرومیت قانونی از ارث بسیار مهم است. در حالت اول، فرد (مورث) تلاش می کند با وصیت یا اقداماتی، وارث را از ارث محروم کند که همانطور که گفته شد، وصیت به این امر نافذ نیست. اما در حالت دوم، خود قانون به دلیل وقوع برخی شرایط و رویدادهای خاص، مانع از ارث بری شخص می شود و اراده مورث در این میان نقشی ندارد. این ها مواردی هستند که قانونگذار به دلایل اخلاقی، اجتماعی یا مذهبی، حق ارث را از وارث سلب می کند.

قتل عمدی مورث توسط وارث

یکی از اصلی ترین موانع قانونی ارث، قتل عمدی مورث توسط وارث است. منطقی است که کسی که به قصد تصاحب ارث، جان مورث خود را می گیرد، نباید از عمل خود منتفع شود. ماده ۸۸۰ قانون مدنی در این باره می گوید:

«قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می شود اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری.»

این ماده به وضوح بیان می کند که قتل عمد، چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم (بالتسبیب) و چه به تنهایی و چه با مشارکت دیگران، مانع از ارث بری قاتل از مقتول می شود. البته، قتل غیرعمدی یا قتلی که در دفاع مشروع رخ داده باشد، مشمول این قاعده نمی شود و مانع ارث نیست.

کفر (وارث کافر و مورث مسلمان)

دین اسلام به عنوان دین رسمی کشور، در قانون مدنی ایران نیز اثرگذار است. بر اساس قوانین فقهی و حقوقی، اگر وارث کافر باشد و مورث مسلمان، وارث کافر از مورث مسلمان ارث نمی برد. ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی در این خصوص مقرر می دارد:

«کافر از مسلم ارث نمی برد.»

نکته مهم این است که عکس این قاعده صادق است؛ یعنی اگر مورث کافر باشد و وارث مسلمان، وارث مسلمان از مورث کافر ارث می برد و از ارث محروم نمی شود.

ولدالزنا بودن (فرزند نامشروع)

فرزند متولد از رابطه نامشروع (ولدالزنا) در قانون ایران، رابطه نسبی با پدر و مادر شرعی خود ندارد و لذا از آن ها ارث نمی برد. این حکم بر اساس فقه اسلامی استوار است و بر قطع رابطه توارث تأکید دارد. البته ولدالزنا از مادر و خویشان مادری خود ارث می برد و بالعکس، اما از پدر و خویشان پدری ارث نمی برد.

لعان (Lian)

لعان یک واقعه حقوقی و فقهی است که در آن زن و شوهر به دلیل اتهام زنا یا انکار نسب فرزند، یکدیگر را لعنت می کنند. وقوع لعان باعث قطع رابطه زوجیت و حرمت ابدی می شود و همچنین بر رابطه ارث بری تأثیر می گذارد. ماده ۸۸۲ قانون مدنی در این باره می گوید:

«بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی برد لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث می برند.»

این حکم بیانگر آن است که در صورت وقوع لعان، نه تنها زوجین از یکدیگر ارث نمی برند، بلکه فرزند مورد انکار نیز از پدر و پدر از او ارث نخواهد برد. تنها در صورتی که پدر از لعان خود رجوع کند، فرزند می تواند از او ارث ببرد.

حضور طبقات بالاتر وراث

قانون مدنی ایران برای توزیع ارث، سیستم طبقاتی را پیش بینی کرده است. بر اساس این سیستم، حضور ورثه در طبقه مقدم، مانع ارث بری ورثه در طبقه مؤخر می شود. به عبارت دیگر، تا زمانی که حتی یک نفر از ورثه طبقه اول (فرزندان، نوادگان، پدر و مادر) زنده باشند، ورثه طبقه دوم (خواهر و برادر، اجداد) و سوم (عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آن ها) از ارث محروم می شوند.

این قاعده یکی از مهم ترین اصول در تقسیم ارث است و به خودی خود باعث محرومیت برخی وراث از ارث می شود، بدون اینکه مورث قصد خاصی برای محروم کردن آن ها داشته باشد. به عنوان مثال، اگر فردی فوت کند و دارای فرزند باشد، برادر و خواهر او هیچ سهمی از ارث نخواهند برد.

راهکارهای قانونی برای کاهش یا سلب ارث (در زمان حیات مورث)

همانطور که پیشتر گفته شد، محروم کردن مستقیم وارث از ارث از طریق وصیت نامه، قانونی نیست. اما این به معنای عدم توانایی فرد در مدیریت دارایی های خود و تأثیر بر سهم الارث وراث نیست. قانون مدنی راهکارهایی را برای افراد فراهم آورده است تا در زمان حیات خود، با انتقال قانونی اموال، بتوانند اهداف خود را محقق سازند و عملاً سهم الارث برخی وراث را کاهش دهند یا از بین ببرند.

مقدمه: مدیریت هوشمندانه دارایی ها در زمان حیات

هدف از این راه کارها، استفاده از ابزارهای قانونی موجود برای انتقال مالکیت یا کاهش سهم الارث یک وارث در چهارچوب قانون است. این اقدامات باید در زمان حیات مورث صورت پذیرد، زیرا پس از فوت، اموال به عنوان ماترک شناخته شده و تقسیم آن تابع قواعد آمره ارث خواهد بود. در زمان حیات، هر فرد حق تصرف کامل در اموال خود را دارد و می تواند با برنامه ریزی حقوقی، آینده مالی دارایی های خود را شکل دهد.

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی عبارت است از اینکه شخصی، عین یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانی تملیک کند. بر اساس ماده ۸۲۵ قانون مدنی، وصیت بر دو قسم است: تملیکی و عهدی. وصیت تملیکی به این معناست که فرد می تواند تا یک سوم (ثلث) از اموال خود را برای بعد از فوتش به هر کسی (شامل یکی از وراث، چندین وارث یا حتی اشخاص ثالث و امور خیریه) وصیت کند. با این اقدام، عملاً سهم الارث باقی مانده برای وراث دیگر کمتر می شود.

نحوه استفاده برای کاهش سهم الارث: فرض کنید فردی دارای سه فرزند است و می خواهد سهم یکی از آن ها را کاهش دهد. او می تواند وصیت کند که یک سوم اموالش به یکی از فرزندان خاص یا به یک موسسه خیریه منتقل شود. در این صورت، دو سوم باقی مانده اموال بین همه وراث (از جمله فرزندی که سهمی از یک سوم وصیت شده نبرده است) تقسیم می شود.

نکته: اعتبار وصیت بیش از ثلث (یک سوم) اموال، منوط به اجازه وراث دیگر است. اگر وراث دیگر با وصیت نامه برای بیش از ثلث موافقت نکنند، وصیت فقط تا یک سوم اموال نافذ خواهد بود.

صلح عمری

صلح عمری یکی از مؤثرترین و پرکاربردترین راهکارها برای انتقال مالکیت اموال در زمان حیات و در عین حال حفظ حق استفاده از آن تا پایان عمر است. در صلح عمری، فرد (مصالح) اموال خود را به یکی از وراث یا شخص ثالث (متصالح) منتقل می کند، اما شرط می کند که حق استفاده و انتفاع (منافع) از آن مال تا پایان عمر خود مصالح باقی بماند. به عبارت دیگر، مالکیت به متصالح منتقل می شود، ولی مصالح تا زمانی که زنده است می تواند از آن ملک یا مال استفاده کند و حتی از منافع آن بهره مند شود. پس از فوت مصالح، حق انتفاع نیز به متصالح منتقل می شود و مال کاملاً در اختیار او قرار می گیرد.

مزایا و نکات کلیدی:

• عدم نیاز به رضایت سایر وراث در زمان تنظیم صلح نامه.
• مال از مالکیت مصالح خارج شده و جزو ماترک او محسوب نمی شود، لذا مشمول تقسیم ارث نمی گردد.
• صلح عمری می تواند در برخی موارد دارای شرط فسخ باشد که به مصالح امکان می دهد در صورت نیاز، صلح را بر هم زند.
• برای اعتبار کامل، به ویژه در مورد املاک، ثبت رسمی صلح نامه در دفتر اسناد رسمی ضروری است.

هبه (بخشش)

هبه یا بخشش، به معنای انتقال رایگان مالکیت مالی از یک شخص (واهب) به دیگری (متهب) است. این عمل حقوقی می تواند بلاعوض (بدون دریافت چیزی در مقابل) یا معوض (با شرط دریافت چیزی هرچند ناچیز) باشد. فرد می تواند در زمان حیات خود، بخشی یا تمام اموالش را به صورت هبه به یک یا چند نفر از وراث خود یا اشخاص ثالث منتقل کند.

نحوه استفاده برای کاهش سهم الارث: با هبه کردن اموال، آن مال از دارایی های فرد خارج شده و پس از فوت، جزو ماترک او محسوب نمی شود. این امر به طور مستقیم بر سهم الارث سایر وراث تأثیر می گذارد و آن را کاهش می دهد.

نکته: در هبه بلاعوض، واهب تحت شرایطی خاص (مانند بقای عین موهوبه و عدم فوت واهب)، می تواند از هبه خود رجوع کند و مال را پس بگیرد. اما در هبه معوض، معمولاً امکان رجوع وجود ندارد. رجوع از هبه در صورت فوت واهب یا متهب امکان پذیر نیست.

بیع (فروش)

بیع یا فروش، یکی از رایج ترین عقود در قانون مدنی است که به موجب آن، مالکیت مال در ازای دریافت بهاء (پول یا مال دیگر) از فروشنده به خریدار منتقل می شود. مورث می تواند در زمان حیات خود، اموالش را به یکی از وراث یا اشخاص ثالث بفروشد. با این کار، مال فروخته شده از مالکیت او خارج شده و پس از فوت، جزو ماترک نخواهد بود.

مفهوم بیع مشروط: می توان در قالب بیع، شروطی را نیز گنجاند. مثلاً بیع با شرط عدم تصرف مبیع تا زمان فوت فروشنده. در این حالت، خریدار مالک مال می شود، اما تا زمانی که فروشنده در قید حیات است، حق تصرف و استفاده کامل از آن را ندارد. این روش نیز به طور مؤثر مال را از ماترک خارج کرده و بر سهم الارث وراث تأثیر می گذارد.

اهمیت قانونی: بیع، عقدی لازم است و به راحتی قابل فسخ نیست، مگر با خیارات قانونی. این ویژگی، پایداری و قطعیت انتقال مالکیت را تضمین می کند و از بروز اختلافات آتی جلوگیری می نماید.

وقف

وقف به معنای حبس عین مال و تسبیل منافع آن برای امور خیریه یا اشخاص خاص است. با وقف یک مال، مالکیت آن از واقف خارج شده و برای همیشه در جهت نیت واقف حبس می شود. این اقدام باعث می شود که مال موقوفه، دیگر جزو دارایی های واقف محسوب نشود و در نتیجه، پس از فوت او نیز به وراث منتقل نمی گردد.

وقف عام و خاص: وقف می تواند عام (برای عموم مردم یا امور خیریه) یا خاص (برای گروهی خاص از افراد مانند فرزندان یا نوادگان) باشد. در هر دو حالت، مال از مالکیت واقف خارج شده و وراث نمی توانند از آن ارث ببرند. وقف نیز همچون سایر عقود، باید به صورت رسمی و با رعایت شرایط قانونی مربوطه انجام شود.

با استفاده از این راهکارهای قانونی، افراد می توانند در زمان حیات خود، با مدیریت هوشمندانه دارایی هایشان، بر توزیع و سهم الارث وراث تأثیر بگذارند و به اهداف خود دست یابند. انتخاب بهترین روش، به شرایط خاص هر فرد، نوع اموال، و اهداف او بستگی دارد و نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارد.

نکات مهم و توصیه های حقوقی پایانی

موضوع محروم کردن فرزند از ارث، ابعاد حقوقی پیچیده ای دارد که نیاز به دقت و ظرافت خاصی در تصمیم گیری و اجرا دارد. برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی در آینده، آگاهی از نکات مهم و توصیه های حقوقی ضروری است.

اهمیت تمایز دقیق بین محدود کردن سهم الارث و محروم کردن از ارث

همانطور که در این مقاله اشاره شد، تمایز قاطع بین محدود کردن سهم الارث و محروم کردن از ارث بسیار حیاتی است. محروم کردن از ارث به معنای سلب کامل حق ارث از یک وارث، با وصیت مستقیم امکان پذیر نیست و وصیت به این امر باطل است. اما محدود کردن سهم الارث به معنای کاهش دادن میزان دارایی هایی است که پس از فوت فرد به عنوان ماترک باقی می ماند و بین وراث تقسیم می شود. این امر از طریق راهکارهای قانونی که در زمان حیات فرد قابل اجرا هستند (مانند وصیت تملیکی تا ثلث، صلح عمری، هبه، بیع و وقف) امکان پذیر است. درک این تفاوت، پایه و اساس هرگونه اقدام حقوقی در این زمینه است.

لزوم تنظیم رسمی تمامی اسناد حقوقی

برای اطمینان از اعتبار و نفوذ حقوقی اقداماتی که برای مدیریت دارایی ها در زمان حیات انجام می دهید، تنظیم رسمی تمامی اسناد حقوقی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. وصیت نامه، صلح نامه، هبه نامه، سند بیع و وقف نامه باید در دفاتر اسناد رسمی و با حضور شهود و رعایت تمامی تشریفات قانونی تنظیم شوند. اسناد عادی، اگرچه در مواردی ممکن است دارای اعتبار باشند، اما در بسیاری از مواقع می توانند مورد چالش و انکار قرار گیرند و موجب اختلافات و دعاوی پیچیده شوند. ثبت رسمی اسناد، از بروز ابهامات و شبهات جلوگیری کرده و اعتبار آن ها را در مراجع قضایی تضمین می کند.

پیامدهای مالیاتی و حقوقی هر یک از روش های ذکر شده

هر یک از راهکارهای قانونی برای کاهش یا سلب ارث، پیامدهای مالیاتی و حقوقی خاص خود را دارد. به عنوان مثال، انتقال اموال از طریق بیع ممکن است مشمول مالیات نقل و انتقال شود، در حالی که هبه و صلح نیز ممکن است دارای شرایط مالیاتی خاص خود باشند. همچنین، برخی اقدامات ممکن است بر حقوق سایر وراث یا اشخاص ثالث تأثیر بگذارد. عدم توجه به این پیامدها می تواند منجر به تحمیل هزینه های غیرمنتظره یا بروز مشکلات حقوقی پیش بینی نشده در آینده شود. لذا، بررسی دقیق این پیامدها قبل از هر اقدامی ضروری است.

برای مثال، در خصوص مالیات بر ارث، وراث طبقات اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند. همچنین، بخش هایی از ماترک مانند ۸۰ درصد اوراق مشارکت و سپرده های متوفی نزد بانک های ایرانی، ۵۰ درصد ارزش سهام متوفی در بورس و ۴۰ درصد ارزش سهام در سایر شرکت ها، و ۴۰ درصد ارزش خالص دارایی در واحدهای تولیدی و صنعتی، از شمول مالیات بر ارث معاف هستند. این جزئیات نشان دهنده پیچیدگی های مالیاتی است که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد.

تأکید بر لزوم مشاوره با وکیل و متخصص حقوقی

پیچیدگی قوانین ارث و وصیت، تنوع راهکارهای قانونی و پیامدهای حقوقی و مالیاتی هر یک، اهمیت مشاوره با وکیل و متخصص حقوقی را دوچندان می کند. یک وکیل باتجربه می تواند با بررسی دقیق شرایط خاص هر فرد، نوع دارایی ها، تعداد وراث و اهداف مورد نظر، بهترین و مطمئن ترین راهکار قانونی را پیشنهاد دهد. این مشاوره می تواند شامل تنظیم صحیح اسناد، پیش بینی اختلافات احتمالی و انتخاب روشی باشد که کمترین چالش حقوقی و مالیاتی را در پی داشته باشد. اقدام بدون مشاوره تخصصی، می تواند به نتایج نامطلوب و حتی ابطال اقدامات حقوقی انجام شده منجر شود.

بنابراین، پیش از هرگونه تصمیم گیری یا اقدامی در زمینه مدیریت ارث و دارایی ها، اکیداً توصیه می شود که با یک وکیل متخصص در امور ارث و وصیت مشورت نمایید تا از اعتبار و نفوذ قانونی تصمیمات خود اطمینان حاصل کنید.

نتیجه گیری

محروم کردن فرزند از ارث به صورت مستقیم و با وصیت، برخلاف باورهای رایج، در نظام حقوقی ایران امکان پذیر نیست و وصیت نامه ای که چنین بندهایی داشته باشد، در آن بخش فاقد اعتبار است. قواعد ارث جزو قوانین آمره بوده و هدف آن ها، حمایت از حقوق قانونی وراث است. با این حال، این بدان معنا نیست که فرد در طول حیات خود هیچ اختیاری بر اموالش ندارد. بلکه با استفاده از راهکارهای قانونی مشخص و در چارچوب قانون مدنی، می توان بر توزیع دارایی ها و سهم الارث وراث تأثیر گذاشت.

موانع قانونی ارث مانند قتل عمدی، کفر، ولدالزنا بودن و لعان، مواردی هستند که به طور خودکار و بدون اراده مورث، مانع از ارث بری برخی افراد می شوند. در مقابل، راهکارهایی مانند وصیت تملیکی تا سقف یک سوم اموال، صلح عمری، هبه، بیع و وقف، ابزارهایی هستند که فرد می تواند در زمان حیات خود به کار گیرد تا اموال را از ماترک خارج کرده و به اشخاص خاصی منتقل نماید و در نتیجه، سهم الارث سایر وراث را کاهش دهد.

انتخاب بهترین روش نیازمند درک عمیق از قوانین، شناخت پیامدهای مالیاتی و حقوقی هر اقدام و در نهایت، مشورت با وکیل متخصص است. برای دریافت مشاوره تخصصی و اطمینان از اعتبار اقدامات حقوقی خود، توصیه می شود با متخصصین حقوقی مشورت نمایید.

سوالات متداول

آیا پدر می تواند فرزند ناخلف خود را با وصیت از ارث محروم کند؟

خیر، بر اساس ماده ۸۳۷ قانون مدنی، هیچ فردی نمی تواند به موجب وصیت نامه، یکی از وراث خود (از جمله فرزند) را از ارث محروم کند. چنین وصیتی باطل و فاقد اعتبار قانونی است.

میزان اعتبار وصیت نامه برای محروم کردن از ارث چقدر است؟

وصیت به محرومیت از ارث به طور کلی باطل است. اما وصیت تملیکی (یعنی انتقال مال یا منفعت به دیگری برای بعد از فوت) تا میزان یک سوم اموال (ثلث) نافذ و معتبر است. اگر وصیت برای بیش از یک سوم باشد، اعتبار آن منوط به رضایت سایر وراث خواهد بود.

تفاوت محرومیت قانونی و محروم کردن با اراده مورث چیست؟

محرومیت قانونی به مواردی اطلاق می شود که خود قانون به دلیل شرایطی خاص (مانند قتل عمدی مورث توسط وارث یا کفر وارث) مانع از ارث بری می شود و اراده مورث در آن نقشی ندارد. محروم کردن با اراده مورث به تلاش فرد برای سلب ارث از طریق وصیت یا سایر اقدامات در زمان حیات اشاره دارد که وصیت مستقیم به آن باطل است، اما راهکارهای قانونی دیگری برای مدیریت دارایی ها وجود دارد.

بهترین راه قانونی برای اینکه ارث به یک وارث خاص نرسد، کدام است؟

انتخاب بهترین راهکار به شرایط خاص هر فرد بستگی دارد. اما راه هایی مانند صلح عمری، هبه (بخشش)، بیع (فروش) اموال به اشخاص خاص در زمان حیات، یا وقف اموال، از جمله روش های قانونی و مؤثر برای انتقال مالکیت و خروج مال از ماترک هستند که نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارند.

آیا همسر را می توان از ارث محروم کرد؟

خیر، همانند فرزند و سایر وراث، همسر نیز دارای سهم الارث قانونی است که قابل سلب نیست و وصیت به محرومیت همسر از ارث نیز باطل است. سهم الارث همسر (زن یا شوهر) جزو قواعد آمره ارث بوده و تخلف از آن ممکن نیست.

محدودیت وصیت در ارث چقدر است؟

فرد می تواند تا میزان یک سوم (ثلث) از اموال خود را برای بعد از فوتش وصیت تملیکی کند. وصیت نسبت به مازاد بر ثلث، فقط با اجازه وراث دیگر نافذ خواهد بود.

آیا بخشیدن اموال به یک فرزند در زمان حیات، باعث محرومیت سایر فرزندان از آن مال می شود؟

بله، اگر فرد در زمان حیات خود اموالی را به صورت هبه (بخشش) یا بیع (فروش) به یکی از فرزندان خود منتقل کند، آن اموال از مالکیت فرد خارج شده و پس از فوت، جزو ماترک محسوب نمی شوند. بنابراین، سایر فرزندان از آن مال مشخص، ارثی نخواهند برد، چرا که دیگر جزو دارایی های مورث نیست.