شهرستان مریوان در کردستان Marivan

تصور کنید در دشتی سرسبز در دامنه کوه های زاگرس ایستاده اید و نسیم خنک صورتتان را نوازش می دهد در نزدیکی شما دریاچه ای فیروزه ای آرامش را به تصویر می کشد و در دوردست خانه های پلکانی روستایی با اصالت خودنمایی می کنند. این تصویر تنها گوشه ای از زیبایی های مریوان است. شهری مرزی در استان کردستان که با طبیعت بکر تاریخ غنی و فرهنگ منحصربه فردش مقصدی جذاب برای هر گردشگری است. اگر به دنبال تجربه ای متفاوت در دل طبیعت و آشنایی با فرهنگ غنی کردستان هستید مریوان شما را شگفت زده خواهد کرد. این راهنما به شما کمک می کند تا با جنبه های مختلف این شهرستان زیبا آشنا شوید و سفر خود را بهتر برنامه ریزی کنید.

درباره مریوان

شهرستان مریوان یکی از شهرستان های غربی استان کردستان در ایران است که در نزدیکی مرز با کشور عراق قرار دارد. این شهرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود در دامنه رشته کوه های زاگرس و وجود دریاچه بین المللی زریبار از شهرت و اهمیت ویژه ای برخوردار است. مریوان با طبیعت بکر جنگل های انبوه دشت های سرسبز و آب و هوای دلپذیر همواره مقصدی محبوب برای گردشگران طبیعت دوست بوده است.

علاوه بر جاذبه های طبیعی مریوان دارای پیشینه تاریخی کهن و فرهنگ غنی کردی است. مردم این دیار با زبان و آداب و رسوم خاص خود بخشی مهم از هویت فرهنگی منطقه غرب ایران را تشکیل می دهند. وجود بازارچه مرزی نیز به اهمیت اقتصادی و تجاری این شهرستان افزوده و آن را به کانون مبادلات در غرب کشور تبدیل کرده است.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان مریوان در غرب استان کردستان و در فاصله حدود ۱۲۵ کیلومتری شمال غرب شهر سنندج مرکز استان واقع شده است. این شهرستان از شمال به شهرستان سقز از شمال شرقی به شهرستان دیواندره از شرق به شهرستان سنندج و از جنوب شرقی به شهرستان سروآباد محدود می شود. از سمت غرب مریوان دارای مرز طولانی با کشور عراق و به ویژه با شهر پنجوین از استان سلیمانیه است.

مریوان در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا حدود ۱۳۲۰ متر است. این موقعیت جغرافیایی در کنار وجود منابع آبی فراوان از جمله دریاچه زریبار و رودخانه های متعدد طبیعتی بسیار متنوع و چشم نواز را برای این شهرستان به ارمغان آورده است.

تاریخچه مریوان

تاریخ سکونت در منطقه مریوان به دوران پیش از تاریخ بازمی گردد شواهد باستانی در تپه ها و محوطه های اطراف شهرستان گواه این مدعاست. این منطقه به دلیل قرار گرفتن در مسیرهای ارتباطی مهم در طول تاریخ از جمله راه ارتباطی تیسفون به تخت سلیمان در دوران اشکانیان و ساسانیان مورد توجه حکومت های مختلف بوده است.

در منابع تاریخی از این منطقه با نام های مختلفی مانند «دور آشور» یا «کار شاروکین» در دوران آشوریان و «دژان» یا «دزان» در منابع اسلامی یاد شده است. شهر امروزی مریوان قدمت کمتری دارد و شکل گیری آن به حدود یک قرن پیش و دستور ناصرالدین شاه قاجار برای ساخت قلعه ای نظامی در نزدیکی دریاچه زریبار بازمی گردد. این قلعه که بعدها گسترش یافت و به نام های «دژ شاهپور» و در نهایت «مریوان» شناخته شد هسته اولیه شهر کنونی را تشکیل داد و به تدریج با استقرار جمعیت و توسعه امکانات به شهر فعلی تبدیل شد.

جمعیت

بر اساس آخرین سرشماری های رسمی شهرستان مریوان یکی از پرجمعیت ترین شهرستان های استان کردستان پس از سنندج و سقز محسوب می شود. جمعیت این شهرستان شامل ساکنان نقاط شهری و روستایی است که عمدتاً در شهر مریوان و شهر کانی دینار و نیز روستاهای پرجمعیت اطراف دریاچه زریبار و مناطق حاصلخیز مستقر شده اند. تمرکز جمعیت در دشت ها و نواحی با امکانات کشاورزی و دسترسی بهتر بیشتر است.

تغییرات جمعیتی در مریوان در دهه های اخیر تحت تأثیر عواملی چون جنگ تحمیلی مبادلات مرزی و پتانسیل های گردشگری بوده است که منجر به مهاجرت هایی به داخل و خارج از شهرستان شده است. این پویش های جمعیتی ساختار و پراکندگی جمعیت را در مناطق مختلف شهرستان شکل داده اند.

آب و هوای مریوان

شهرستان مریوان دارای آب و هوایی کوهستانی و متمایل به معتدل سرد و در برخی نواحی مدیترانه ای است. این ویژگی اقلیمی تحت تأثیر رشته کوه های زاگرس و همچنین جریان های هوایی مرطوب برخاسته از دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس قرار دارد. کوهستان ها همانند مانعی رطوبت این جریان ها را دریافت کرده و منجر به بارش های قابل توجهی در منطقه می شوند.

مریوان با میانگین بارندگی سالانه بالا یکی از پرباران ترین مناطق غرب کشور به شمار می رود. این بارش ها به ویژه در فصول سرد سال به صورت برف منابع آبی فراوان و پوشش گیاهی غنی را برای شهرستان فراهم آورده اند. تابستان ها در مریوان معمولاً معتدل و دلپذیر است در حالی که زمستان ها سرد و با یخبندان همراه است.

فرهنگ و زبان مریوان

فرهنگ مردم مریوان ریشه در فرهنگ غنی و اصیل کردی دارد. مردم این شهرستان عمدتاً کرد و مسلمان اهل سنت با مذهب شافعی هستند. زبان اصلی مردم مریوان کردی است که بیشتر به گویش سورانی صحبت می کنند هرچند در برخی مناطق مانند اورامان گویش هورامی نیز رایج است. زبان کردی دارای الفبای خاص خود است که در کنار خط فارسی مورد استفاده قرار می گیرد.

آداب و رسوم مردم مریوان شباهت زیادی به سایر مناطق کردنشین دارد و شامل مراسم مختلفی از جمله جشن های ملی مذهبی و باستانی است. مراسم عروسی کردی با رقص های محلی (هلپرکه) از جمله باشکوه ترین این آیین هاست. پوشش محلی کردی نیز بخش مهمی از هویت فرهنگی مردم منطقه است که با تنوع و زیبایی خاص خود به ویژه در مناطق روستایی و در مراسم خاص همچنان حفظ شده است.

صنایع دستی مریوان

صنایع دستی در مریوان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و بازتاب دهنده هنر و ذوق مردم این منطقه است. تنوع مواد اولیه طبیعی موجود در منطقه مانند چوب و پشم زمینه را برای رونق صنایع دستی مختلف فراهم کرده است. از جمله مهم ترین این صنایع می توان به بافته های داری مانند فرش گلیم و جاجیم محصولات چوبی و انواع پاپوش های سنتی اشاره کرد.

این صنایع دستی نه تنها بخشی از اقتصاد محلی را تأمین می کنند بلکه به عنوان سوغات ارزشمند مریوان نیز شناخته می شوند و مورد توجه گردشگران قرار می گیرند. دقت و ظرافت در ساخت این محصولات نشان از مهارت و تجربه هنرمندان محلی دارد و هر قطعه بیانگر گوشه ای از فرهنگ و سنت های این دیار است.

کلاش مریوان

کلاش که در برخی مناطق به آن گیوه نیز گفته می شود یکی از معروف ترین و اصیل ترین صنایع دستی شهرستان مریوان و منطقه اورامانات است. این پاپوش سنتی دست بافت و معمولاً به رنگ سفید است و به دلیل استفاده از مواد طبیعی در ساخت آن بسیار سبک خنک و مناسب برای پیاده روی در مناطق کوهستانی است.

کلاش توسط بافندگان ماهر محلی عمدتاً زنان روستایی با استفاده از نخ پنبه ای برای رویه و فشرده ای از پارچه یا چرم برای زیره بافته می شود. این هنر نسل به نسل منتقل شده و امروزه کلاش مریوان نه تنها به عنوان یک پاپوش کاربردی بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ و هنر کردستان شناخته می شود و در بازارهای محلی و حتی خارج از کشور عرضه می گردد.

غذاهای محلی مریوان

آشپزی در مریوان بخشی از فرهنگ غذایی غنی منطقه کردستان است که با استفاده از مواد اولیه تازه و محلی طعم ها و عطرهای بی نظیری را خلق می کند. تنوع محصولات کشاورزی و دامداری در این منطقه دست مریوانی ها را برای تهیه انواع غذاهای لذیذ باز گذاشته است. برخی از غذاهای محلی مریوان نه تنها در میان مردم محلی بلکه در میان گردشگران نیز محبوبیت زیادی دارند و تجربه طعم آن ها بخشی از سفر به این دیار است.

از آش های محلی گرفته تا غذاهای گوشتی و نان های سنتی هر کدام قصه ای از زندگی و سنت های این منطقه را روایت می کنند. امتحان کردن این غذاها راهی عالی برای آشنایی عمیق تر با فرهنگ مردم مریوان است.

کلانه

کلانه یکی از نان های محلی و محبوب در منطقه کردستان و به ویژه مریوان است که به سادگی و سرعت تهیه می شود و به نوعی فست فود سنتی این منطقه محسوب می گردد. این نان نازک از خمیر آرد و آب تهیه شده و درون آن با سبزیجات معطر کوهی مانند پیچک یا پیازچه پر می شود.

کلانه روی ساج یا صفحه داغ پخته می شود و معمولاً با کره حیوانی یا روغن محلی و دوغ سرو می گردد. این غذا به دلیل طعم خوشایند و استفاده از سبزیجات تازه به خصوص در فصل بهار طرفداران زیادی دارد و تجربه ای دلچسب از آشپزی محلی را ارائه می دهد.

قایرمه

قایرمه یکی دیگر از غذاهای محلی مریوان است که بیشتر به عنوان پیش غذا یا میان وعده مصرف می شود. این غذا از کنگر گیاهی کوهی که در فصل بهار در منطقه یافت می شود تهیه می گردد. ساقه های کنگر پس از پاک شدن در خمیرابه غلتانده شده و سپس در روغن سرخ می شوند تا حالتی سوخاری و برشته پیدا کنند.

قایرمه طعمی منحصربه فرد دارد و به دلیل فصلی بودن ماده اصلی آن تنها در زمان خاصی از سال در دسترس است. این غذا نمونه ای از استفاده خلاقانه از محصولات طبیعی منطقه در آشپزی محلی است و تجربه ای متفاوت برای ذائقه های جدید ارائه می دهد.

جاهای دیدنی مریوان

شهرستان مریوان به دلیل برخورداری از طبیعت بکر موقعیت جغرافیایی خاص و پیشینه تاریخی دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را به سوی خود جذب می کند. این جاذبه ها شامل پدیده های طبیعی منحصربه فرد روستاهای تاریخی با معماری خاص و مکان های باستانی است که هر کدام روایتگر بخشی از زیبایی ها و تاریخ این منطقه هستند.

گشت و گذار در مریوان فرصتی برای تجربه آرامش در دل طبیعت و آشنایی با فرهنگ و تاریخ غنی کردستان فراهم می آورد. از دریاچه های زیبا گرفته تا کوه های سر به فلک کشیده و روستاهای پلکانی مریوان مقصدی ایده آل برای انواع سلیقه هاست.

دریاچه زریوار (زریبار)

دریاچه زریوار که به آن زریبار نیز گفته می شود نگین فیروزه ای مریوان و یکی از مهم ترین و زیباترین تالاب های آب شیرین در غرب ایران و جهان است. این دریاچه در فاصله کوتاهی از شهر مریوان واقع شده و به دلیل تأمین آب از چشمه های جوشان کف دریاچه پدیده ای منحصربه فرد محسوب می شود. اطراف دریاچه با نیزارها و جنگل های بلوط احاطه شده که زیبایی آن را دوچندان کرده است.

زریوار زیستگاه انواع گونه های گیاهی و جانوری از جمله پرندگان بومی و مهاجر و آبزیان مختلف است. امکان قایق رانی ماهیگیری و لذت بردن از چشم اندازهای طبیعی این دریاچه را به یکی از پرطرفدارترین مقاصد گردشگری در منطقه تبدیل کرده است. جزایر متحرک کوچک روی سطح آب نیز از دیگر شگفتی های این دریاچه هستند.

روستای اورامان (اورامانات تخت)

روستای اورامان معروف به اورامانات تخت یا هورامان تخت یکی از مشهورترین روستاهای پلکانی ایران است که در جنوب شرقی شهرستان مریوان و در منطقه کوهستانی اورامان واقع شده است. معماری این روستا که خانه ها به صورت پلکانی و روی دامنه کوه ساخته شده اند شبیه به روستای ماسوله در شمال ایران است و به همین دلیل به هزار ماسوله کردستان شهرت دارد.

اورامان علاوه بر معماری جذاب دارای طبیعتی بکر و دست نخورده و فرهنگ غنی است. مراسم سالانه پیر شالیار که ریشه در باورهای کهن مردم منطقه دارد یکی از مهم ترین رویدادهای فرهنگی اورامان است که گردشگران زیادی را به سوی این روستا جذب می کند. این روستا بخشی از منظر فرهنگی هورامان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

بازارچه مرزی مریوان

بازارچه مرزی مریوان که در نزدیکی مرز باشماق قرار دارد یکی از بزرگ ترین بازارهای مرزی در غرب کشور است و نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می کند. این بازارچه فرصت خرید انواع کالاها به ویژه اجناس خارجی مانند لوازم خانگی پوشاک و لوازم الکترونیکی را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد.

بازارچه مرزی مریوان نه تنها مقصدی برای خرید و تجارت است بلکه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان نیز شناخته می شود و هر ساله تعداد زیادی از مسافران را برای خرید و بازدید به سوی خود جذب می کند. این بازار نمادی از ارتباطات مرزی و تبادلات فرهنگی و اقتصادی در منطقه است.

قلعه مریوان (قلعه ایمام)

قلعه مریوان که به آن قلعه ایمام یا قلعه هلوخان نیز گفته می شود اثری تاریخی است که بر فراز کوهی در جنوب شرقی شهر مریوان قرار دارد. قدمت این قلعه به دوران صفویه و زمان حکومت اردلان ها بازمی گردد و برای قرن ها مقر حکومتی امرای محلی بوده است. اگرچه بخش هایی از این قلعه در طول زمان ویران شده اما بقایای آن همچنان گواه تاریخ پر فراز و نشیب منطقه است.

بازدید از قلعه مریوان فرصتی برای آشنایی با معماری و تاریخ منطقه در دوران صفویه و پیش از آن فراهم می آورد. چشم انداز پانورامیک شهر مریوان و دریاچه زریوار از بالای این قلعه بسیار دیدنی است و دلیل دیگری برای بازدید از این مکان تاریخی محسوب می شود.

آبشار گویله

آبشار گویله یکی از آبشارهای زیبا و دیدنی شهرستان مریوان است که در نزدیکی روستایی به همین نام در مسیر جاده مریوان به سقز واقع شده است. این آبشار با ریزش آب از ارتفاع نسبتاً زیاد در دل طبیعت سرسبز منطقه منظره ای دل انگیز و آرامش بخش ایجاد کرده است.

آبشار گویله به ویژه در فصول پرآبی مانند بهار با حجم زیاد آب و طراوت اطراف خود مقصدی محبوب برای طبیعت گردان و علاقه مندان به آبشارهاست. دسترسی به این آبشار نسبتاً آسان است و می توان آن را در برنامه بازدید از جاذبه های طبیعی اطراف مریوان قرار داد.

مقبره پیر شالیار

مقبره پیر شالیار در روستای اورامان تخت واقع شده و یکی از اماکن مذهبی و فرهنگی مهم منطقه به شمار می رود. پیر شالیار شخصیتی عرفانی و مورد احترام مردم اورامان است و مراسم سالانه او که در دو نوبت در زمستان و بهار برگزار می شود شهرت جهانی دارد. این مراسم شامل دف نوازی ذکر قربانی کردن و توزیع غذای نذری است.

بازدید از مقبره پیر شالیار و شرکت در مراسم او فرصتی بی نظیر برای آشنایی با باورها سنت ها و فرهنگ مردم اورامان فراهم می آورد. این مکان نه تنها برای اهالی منطقه بلکه برای گردشگران علاقه مند به فرهنگ و عرفان نیز جذابیت زیادی دارد.

کوه چهل چشمه

کوه چهل چشمه یکی از مرتفع ترین و مهم ترین رشته کوه های استان کردستان است که در شمال شرقی شهرستان مریوان واقع شده است. این کوهستان به دلیل وسعت زیاد و ارتفاع قابل توجه یکی از کانون های اصلی آبگیر منطقه محسوب می شود و سرچشمه بسیاری از رودخانه ها و چشمه هاست.

کوه چهل چشمه با قله های متعدد و دامنه های سرسبز مقصدی محبوب برای کوهنوردان و طبیعت گردان است. پوشیده بودن قله ها از برف در بیشتر فصول سال و تنوع پوشش گیاهی در دامنه ها زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است. این کوهستان نقش مهمی در تأمین منابع آبی منطقه و تنوع زیستی آن دارد.

مسیرهای دسترسی به مریوان

شهرستان مریوان از طریق چندین محور اصلی به شهرهای اطراف و مرکز استان متصل می شود. اصلی ترین مسیر دسترسی به مریوان از سمت شرق جاده سنندج – مریوان است که حدود ۱۲۵ کیلومتر طول دارد. اخیراً مسیر جدیدی نیز از طریق محور گاران احداث شده که این فاصله را کاهش داده است.

از سمت شمال مریوان از طریق جاده ای به شهرستان سقز متصل می شود که حدود ۱۴۰ کیلومتر فاصله دارد. همچنین مسیرهای دیگری نیز مریوان را به شهرهایی مانند کامیاران و پاوه متصل می کنند که این مسیرها ممکن است بسته به شرایط فصلی (به ویژه در زمستان به دلیل بارش برف) متفاوت باشند. دسترسی به مریوان عمدتاً از طریق جاده ای امکان پذیر است و این شهرستان فاقد فرودگاه یا ایستگاه قطار است.

امکانات اقامتی در مریوان

برای اقامت در شهرستان مریوان گزینه های متنوعی پیش روی گردشگران قرار دارد. در شهر مریوان چندین هتل با امکانات مختلف آماده پذیرایی از مسافران هستند. این هتل ها شامل هتل های چند ستاره تا مهمان پذیرهای ساده تر می شوند و می توانند نیازهای اقامتی طیف وسیعی از مسافران را پوشش دهند.

علاوه بر هتل ها امکان اجاره ویلا و سوئیت در شهر و اطراف آن نیز وجود دارد که به ویژه برای خانواده ها و گروه های بزرگتر گزینه مناسبی است. در برخی از روستاهای اطراف مریوان به خصوص در مناطق گردشگری مانند اورامان و اطراف دریاچه زریبار اقامتگاه های بوم گردی نیز فعالیت می کنند که فرصت تجربه زندگی محلی و اقامت در خانه های سنتی را فراهم می آورند. همچنین در فصول مناسب امکان کمپینگ در طبیعت بکر اطراف مریوان با رعایت نکات ایمنی و محیط زیستی وجود دارد.

بهترین زمان سفر به مریوان

انتخاب بهترین زمان برای سفر به مریوان به هدف شما از سفر و علاقه مندی هایتان بستگی دارد. به طور کلی بهار و تابستان دلپذیرترین فصول برای بازدید از مریوان محسوب می شوند. در فصل بهار طبیعت منطقه با شکوفایی گل ها و گیاهان طراوت خاصی دارد و آب و هوا معتدل و دلپذیر است. دریاچه زریبار و دشت های اطراف در این فصل در زیباترین حالت خود قرار دارند.

تابستان ها در مریوان معمولاً گرم تر از بهار است اما آب و هوای آن نسبت به بسیاری از مناطق داخلی ایران خنک تر و مطبوع تر است و برای گشت و گذار در طبیعت و استفاده از امکانات تفریحی دریاچه مناسب است. پاییز نیز با رنگ های زیبا و آب و هوای خنک فصل مناسبی برای سفر به مریوان است به ویژه برای علاقه مندان به عکاسی و طبیعت گردی. زمستان ها در مریوان سرد و با بارش برف همراه است و سفر در این فصل ممکن است با چالش هایی روبرو باشد اما برای علاقه مندان به ورزش های زمستانی و تماشای دریاچه یخ زده زریبار می تواند جذاب باشد.

مریوان کجاست؟

مریوان یکی از شهرستان های استان کردستان در غرب ایران است که در نزدیکی مرز با کشور عراق قرار دارد.

چگونه به مریوان سفر کنیم؟

اصلی ترین راه دسترسی به مریوان از طریق جاده است. می توانید با خودرو شخصی اتوبوس یا با پرواز به سنندج و سپس ادامه مسیر با تاکسی یا اتوبوس به مریوان سفر کنید.

در مریوان چه غذاهایی را امتحان کنیم؟

در مریوان می توانید غذاهای محلی کردی مانند کلانه (نان محلی با سبزیجات) قایرمه (کنگر سوخاری) ماهی کبابی زریوار و انواع آش ها و خورشت های محلی را امتحان کنید.

چرا به مریوان سفر کنیم؟

مریوان دارای طبیعت بکر شامل دریاچه زریوار و کوهستان های زیبا تاریخ غنی فرهنگ اصیل کردی و بازارچه مرزی برای خرید است که آن را مقصدی جذاب می سازد.

سفر به مریوان با قطار

مریوان ایستگاه قطار ندارد و امکان سفر مستقیم با قطار به این شهر وجود ندارد.

سفر به مریوان با هواپیما

مریوان فرودگاه ندارد. نزدیک ترین فرودگاه در سنندج است که می توانید با پرواز به آنجا رفته و سپس زمینی به مریوان سفر کنید.

سفر به مریوان با خودرو شخصی

سفر با خودرو شخصی یکی از رایج ترین راه های دسترسی به مریوان است. مسیرهای اصلی از سنندج سقز و شهرهای اطراف به مریوان وجود دارد.

سفر به مریوان با اتوبوس

امکان سفر به مریوان با اتوبوس از پایانه های مسافربری شهرهای بزرگ مانند تهران سنندج و سایر شهرهای ایران وجود دارد.

رزرو هتل در شهر مریوان

در شهر مریوان چندین هتل با امکانات مختلف برای رزرو وجود دارد که می توانید بسته به بودجه و نیاز خود انتخاب کنید.

رزرو ویلا در شهر مریوان

امکان اجاره ویلا و سوئیت در شهر مریوان و مناطق اطراف آن برای اقامت مسافران فراهم است.

مهمان پذیرهای مریوان

علاوه بر هتل ها مهمان پذیرهای متعددی در مریوان وجود دارند که اقامتی مقرون به صرفه تر را ارائه می دهند.

کمپ کردن در طبیعت مریوان

در فصول مناسب سال و با رعایت نکات ایمنی و حفظ محیط زیست امکان کمپینگ در طبیعت بکر اطراف مریوان به ویژه در نزدیکی دریاچه زریوار و دشت بیلو وجود دارد.