نانو به چه دسته از فناوری هایی می گویند؟

دایرة المعارف دانش‌بنیان‌ها ۱۱۱؛

نانوفناوری به استفاده از مواد در ابعاد اتمی، مولکولی و فرامولکولی در کاربرد‌های صنعتی گفته می‌شود. 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری یوویک، اولین توصیف گسترده از نانوتکنولوژی، اهداف فناورانه خاص برای دستکاری دقیق اتم‌ها و مولکول‌ها برای ساخت محصولاتی با ابعاد میکرو (۶-۱۰) بوده که اکنون به عنوان نانوتکنولوژی مولکولی شناخته می‌شود.

توصیف کلی تری از فناوری نانو توسط طرح ملی فناوری نانو (آمریکا) گفته شده که فناوری نانو را به عنوان «دستکاری ماده که حداقل یک بُعد آن از ۱ تا ۱۰۰ نانومتر (۹-۱۰) باشد»، تعریف کرده است.

فناوری نانو ممکن است بتواند بسیاری از مواد و دستگاه‌های جدید را با طیف گسترده‌ای از کاربرد‌ها مانند نانوپزشکی، نانو الکترونیک، تولید انرژی مواد زیستی و محصولات مصرفی ایجاد کند.

از سوی دیگر، نانوفناوری مانند بسیاری از فناوری‌های دیگر باعث ایجاد موضوعات بحث‌برانگیز شده است، از جمله نگرانی در مورد اثرات زیست‌محیطی نانومواد، تأثیرات بالقوه آنها بر اقتصاد جهانی و همچنین گمانه زنی در مورد سناریو‌های مختلف پایان جهان.

فناوری نانو توانایی ساخت، کنترل و استفاده ماده در ابعاد نانومتری را دارد. اندازه ذرات در فناوری نانو بسیار مهم است، چرا که در مقیاس نانویی، ابعاد ماده در خصوصیات آن بسیار تأثیرگذار است و خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تک تک اتم‌ها و مولکول‌ها با خواص توده ماده متفاوت است.

این اندازه در مواد مختلف تفاوت دارد، اما به‌طور معمول مواد نانو به موادی که حداقل یکی از ابعاد آنها کوچک‌تر از ۱۰۰ نانومتر باشد گفته می‌شود.

کاربرد نانو تکنولوژی

نانو تکنولوژی به عنوان یک پتانسیل در زمینه افزایش کارایی مصرف انرژی، کمک به پاکسازی محیط زیست، حل مشکلات بهداشتی و حتی کمک به زندگی روزمره‌ی ما شناخته می‌شود.

این تکنولوژی قادر است تا هزینه‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. طرفداران این فناوری ادعا دارند که محصولات نانو تکنولوژی، کوچک تر، ارزان تر، سبک‌تر و در عین حال کاربردی‌تر هستند و مهم‌تر اینکه در تولید آن‌ها انرژی و مواد خام کمتری استفاده شده است.

به طور کلی اشکال مختلف نانوتکنولوژی این پتانسیل را دارند که تأثیر بسیار مهمی بر جامعه بگذارند. استفاده از فناوری نانو برای افراد و سازمان‌ها بسیار سودمند است. بسیاری از این کاربرد‌ها شامل مواد جدیدی می شوند که خواص کاملاً متفاوتی را از طریق عملکرد در مقیاس نانو ارائه می‌کنند.

این مواد جدید شامل موادی به شکل لایه‌های بسیار نازک مورد استفاده در کاتالیزور و الکترونیک، نانولوله‌ها و نانوسیم‌های دو بعدی برای سیستم‌های نوری و مغناطیسی می شوند و به عنوان نانوذرات مورد استفاده در لوازم آرایشی، دارویی و … مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بخش‌های صنعتی نیز استقبال مناسبی از فناوری نانو کرده اند، این گروه‌ها شامل بخش اطلاعات و ارتباطات، از جمله زمینه‌های الکترونیک و الکترونیک نوری، فناوری غذایی، فناوری انرژی و بخش محصولات پزشکی، همچنین بسیاری از جنبه‌های مختلف داروسازی و سیستم‌های تحویل دارو، تشخیص و فناوری پزشکی هستند.

همانطور که پدیده‌های در مقیاس نانو در بسیاری بخش‌ها کاربردی و در خدمت بشریت است، اما ممکن است این فرآیند‌های تازه شناسایی‌شده و محصولات آنها، انسان‌ها و به طور کلی محیط زیست را در معرض خطر قرار دهند.

نگرانی ویژه در رابطه با افرادی است که فعالیت آنها در تماس منظم و پایدار با نانوذرات آزاد است. قرار گرفتن در معرض این نانوذرات ممکن است مکانیسم‌های دفاعی طبیعی مرتبط مانند سیستم‌های ایمنی و التهابی را به چالش بکشند. همچنین ممکن است اثرات زیست محیطی محصولات نانوتکنولوژی مرتبط با فرآیند‌های پراکندگی و ماندگاری نانوذرات در محیط وجود داشته باشد.