نمونه دادخواست مطالبه سفته بدون واخواست

آیا سفته بدون واخواست قابل مطالبه است؟ بله، سفته حتی اگر واخواست نشود، قابل مطالبه و پیگیری حقوقی است، اما در این صورت برخی از مزایای تجاری خود را از دست می دهد و مانند یک سند عادی تلقی می شود. این موضوع به دارنده سفته این امکان را می دهد که برای وصول وجه خود به مراجع قضایی مراجعه کند، اما فرآیند آن تفاوت هایی با سفته واخواست شده خواهد داشت.

سفته به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری در مبادلات اقتصادی کشور، نقش حیاتی در تضمین تعهدات و تسهیل معاملات ایفا می کند. با این حال، بسیاری از افراد با ابعاد حقوقی و پیچیدگی های مرتبط با مطالبه آن، به ویژه در شرایطی که واخواست نشده باشد، آشنایی کافی ندارند. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی برای تمامی اشخاصی است که قصد مطالبه وجه سفته بدون واخواست را دارند؛ از مراحل ابتدایی و مدارک مورد نیاز گرفته تا نمونه های عملی دادخواست و نکات حقوقی کلیدی.

سفته و واخواست – درک تفاوت ها و چرایی مطالبه بدون واخواست

برای شروع هرگونه اقدام حقوقی در خصوص سفته، ابتدا باید درک درستی از ماهیت این سند و تفاوت آن با واخواست داشته باشیم. این درک مبنای تصمیم گیری صحیح در فرآیند مطالبه خواهد بود.

سفته چیست؟

سفته یا فته طلب، یک سند تجاری است که به موجب آن، امضاکننده تعهد می کند مبلغ معینی را در موعد مشخص یا به صورت عندالمطالبه، در وجه حامل، شخص معین یا به حواله کرد آن شخص پرداخت کند. این سند دارای ارکان مشخصی از جمله مبلغ، تاریخ صدور، نام گیرنده وجه (در صورت لزوم)، امضای صادرکننده و تاریخ سررسید (در صورت وعده دار بودن) است. سفته ها می توانند عندالمطالبه (پرداخت به محض درخواست) یا وعده دار (پرداخت در تاریخ مشخص) باشند و در موارد مختلفی از جمله تضمین بازپرداخت وام، تضمین حسن انجام کار یا بدهی های تجاری مورد استفاده قرار می گیرند.

واخواست سفته چیست و چرا اهمیت دارد؟

واخواست سفته، یک اعتراض رسمی و قانونی است که دارنده سفته در صورت عدم پرداخت وجه آن توسط صادرکننده در تاریخ سررسید، به عمل می آورد. این اقدام باید ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته انجام شود. اهمیت واخواست از آن جهت است که مزایای تجاری سفته را حفظ می کند. مهم ترین مزایای واخواست عبارتند از:

• مسئولیت تضامنی: با واخواست سفته، تمامی مسئولین سفته (صادرکننده، ظهرنویسان و ضامنین) به صورت تضامنی مسئول پرداخت وجه سفته می شوند. این بدان معناست که دارنده سفته می تواند برای مطالبه وجه به هر یک از آن ها یا به همه آن ها مراجعه کند.
• تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: در صورت واخواست سفته، دارنده می تواند بدون نیاز به سپردن خسارت احتمالی، از دادگاه درخواست صدور قرار تأمین خواسته کند. این امر باعث می شود که اموال بدهکار توقیف شده و احتمال وصول وجه سفته افزایش یابد.

تفاوت اساسی: مطالبه سفته با واخواست در مقابل بدون واخواست

همانطور که اشاره شد، واخواست سفته مزایای ویژه ای برای دارنده آن به همراه دارد. عدم واخواست به موقع، این مزایا را از بین می برد و سفته را از یک سند تجاری با امتیازات خاص، به یک سند عادی تبدیل می کند. جدول زیر تفاوت های کلیدی این دو حالت را نشان می دهد:

ویژگی	مطالبه سفته با واخواست	مطالبه سفته بدون واخواست
مسئولیت تضامنی	بله (صادرکننده، ظهرنویسان، ضامنین)	خیر (فقط صادرکننده در حالت عادی)
تأمین خواسته	بدون تودیع خسارت احتمالی	با تودیع خسارت احتمالی (معمولاً ۱۰ الی ۲۰ درصد خواسته)
مهلت طرح دعوا	محدودتر (یک سال علیه ظهرنویس و صادرکننده)	طولانی تر (مانند سند عادی، ۱۰ سال از تاریخ سررسید)
مرجع قضایی	دادگاه حقوقی	دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف (بر اساس مبلغ)
نوع سند	سند تجاری	سند عادی (از دست دادن مزایای تجاری)

در مطالبه سفته بدون واخواست، مهمترین امتیازاتی که از دست می رود، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین است. به این ترتیب، دارنده سفته تنها می تواند علیه صادرکننده سفته طرح دعوا کند، مگر اینکه رابطه حقوقی دیگری (مانند ضمانت مدنی) بین دارنده و ظهرنویس اثبات شود. همچنین، برای تأمین خواسته و توقیف اموال بدهکار، لازم است خواهان مبلغی به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ خواسته) به صندوق دادگستری واریز کند.

در چه شرایطی سفته بدون واخواست مطالبه می شود؟

دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است دارنده سفته به سراغ مطالبه آن بدون واخواست برود. برخی از رایج ترین این شرایط عبارتند از:

• گذشت مهلت قانونی واخواست: رایج ترین دلیل این است که دارنده سفته از مهلت ۱۰ روزه برای واخواست غافل مانده یا به هر دلیلی این مهلت از دست رفته است.
• عدم آگاهی از فرآیند واخواست: بسیاری از افراد با مفهوم و اهمیت واخواست آشنا نیستند و تصور می کنند صرفاً داشتن سفته برای مطالبه کافی است.
• سفته تضمینی: در مورد سفته های تضمینی، اغلب نیازی به واخواست نیست، زیرا ماهیت آن تضمین انجام کاری است و مطالبه آن منوط به اثبات عدم انجام تعهد یا ورود خسارت است.
• سفته سفید امضا: سفته های سفید امضا که بعداً تکمیل شده اند، ممکن است با چالش هایی در اثبات تکمیل قانونی مواجه شوند که در این حالت نیز مطالبه بدون واخواست رایج تر است.
• عدم تمایل به درگیر کردن ظهرنویسان: گاهی دارنده سفته تنها قصد مطالبه از صادرکننده را دارد و نمی خواهد ظهرنویسان یا ضامنین را درگیر کند.
• سفته بدون تاریخ: سفته ای که تاریخ سررسید ندارد یا فاقد تاریخ صدور است، نیازمند اقدامات خاصی پیش از مطالبه است و اغلب بدون واخواست رسمی پیگیری می شود.

گام به گام مطالبه سفته بدون واخواست از طریق دادگاه

مطالبه سفته بدون واخواست، هرچند برخی از مزایای تجاری را از دست می دهد، اما همچنان یک فرآیند قانونی است که با رعایت مراحل مشخص قابل انجام است. این بخش، راهنمای گام به گام این فرآیند را ارائه می دهد.

آماده سازی مدارک لازم

پیش از هر اقدامی، جمع آوری و آماده سازی مدارک زیر ضروری است:

• اصل سفته: این مهم ترین مدرک شماست. مطمئن شوید که سفته از هر جهت کامل و بدون خدشه است.
• کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان: برای اثبات هویت و ذی نفع بودن شما.
• کپی برابر اصل مدارک شناسایی صادرکننده سفته: (در صورت وجود و دسترسی) برای شناسایی دقیق خوانده.
• کپی برابر اصل هرگونه سند یا مدرک پشتیبان رابطه مالی: اگر سفته بابت یک قرارداد، وام، یا معامله خاص صادر شده، ارائه مستندات مربوطه (مانند قرارداد، فاکتور، رسید پرداخت) می تواند به تقویت دعوای شما کمک کند. این مدارک به اثبات منشأ تعهد و علت صدور سفته کمک می کنند.

تعیین خواسته دادخواست

در دادخواست مطالبه سفته بدون واخواست، باید به دقت مشخص کنید که چه مواردی را از دادگاه مطالبه می کنید. این موارد معمولاً شامل موارد زیر است:

• اصل وجه سفته: مبلغ اصلی که در سفته قید شده و صادرکننده متعهد به پرداخت آن بوده است.
• مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: این خسارت بابت دیرکرد در پرداخت وجه سفته از تاریخ سررسید (یا تاریخ مطالبه در سفته عندالمطالبه) تا زمان اجرای حکم محاسبه می شود. محاسبه آن بر اساس شاخص بانک مرکزی است.
• هزینه دادرسی: شامل هزینه هایی که برای ثبت دادخواست و مراحل رسیدگی در دادگاه پرداخت کرده اید.
• حق الوکاله وکیل: در صورتی که از وکیل استفاده کرده اید، می توانید حق الوکاله وی را نیز از خوانده مطالبه کنید.

انتخاب دادگاه صالح برای رسیدگی

تعیین دادگاه صالح بسیار مهم است؛ زیرا تقدیم دادخواست به دادگاه غیرصالح، موجب اطاله دادرسی می شود.

• بر اساس مبلغ سفته:
  • زیر ۲۰ میلیون تومان: صلاحیت رسیدگی با شورای حل اختلاف است.
  • بالای ۲۰ میلیون تومان: صلاحیت رسیدگی با دادگاه حقوقی است.
• بر اساس محل:
  • اگر در سفته، محل انجام تعهد قید شده باشد، دادگاه محل انجام تعهد صالح است.
  • در غیر این صورت، دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده سفته) صالح به رسیدگی است.

فرآیند تنظیم و ثبت دادخواست

امروزه تمامی مراحل تنظیم و ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. مراحل کلی عبارتند از:

1. تنظیم دادخواست: متن دادخواست باید به صورت دقیق و مستدل، شامل مشخصات خواهان و خوانده، خواسته، دلایل و منضمات، و شرح دعوا باشد.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک لازم و متن دادخواست، به یکی از این دفاتر مراجعه می کنید.
3. ثبت دادخواست: کارشناسان دفتر، اطلاعات شما را ثبت و مدارک را اسکن و پیوست دادخواست می کنند. در همین مرحله، هزینه های دادرسی نیز پرداخت می شود.
4. دریافت شماره پرونده: پس از ثبت، یک شماره پرونده و کد رهگیری به شما داده می شود که می توانید با آن روند پرونده خود را پیگیری کنید.

اهمیت درج دقیق اطلاعات خواهان و خوانده، به ویژه آدرس و شماره تماس، برای اطمینان از صحت ابلاغ ها و جلوگیری از تأخیر در روند رسیدگی، بسیار زیاد است.

مراحل رسیدگی در دادگاه

پس از ثبت دادخواست، پرونده شما به دادگاه صالح ارجاع داده می شود و مراحل زیر طی خواهد شد:

1. ابلاغ دادخواست: دادخواست شما به همراه وقت رسیدگی به خوانده ابلاغ می شود.
2. جلسه رسیدگی: در صورت برگزاری جلسه، طرفین یا وکلای آن ها در دادگاه حاضر شده و دفاعیات خود را ارائه می دهند.
3. دفاعیات: خواهان دلایل و مستندات خود را تکرار می کند و خوانده نیز می تواند با ارائه لایحه دفاعیه یا شفاهی، از خود دفاع کند (مانند ادعای سفته تضمینی یا پرداخت وجه).
4. صدور حکم بدوی: پس از بررسی دلایل و دفاعیات طرفین، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند.
5. فرجام خواهی/تجدیدنظرخواهی: طرفین می توانند ظرف مهلت مقرر قانونی نسبت به حکم بدوی اعتراض کرده و درخواست تجدیدنظر یا فرجام خواهی نمایند.

هزینه های مطالبه سفته بدون واخواست

مطالبه سفته، مانند هر دعوای حقوقی دیگر، مستلزم پرداخت هزینه هایی است:

• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس مبلغ خواسته (وجه سفته و خسارات) و طبق تعرفه قانونی محاسبه می شود و معمولاً در زمان ثبت دادخواست پرداخت می گردد.
• حق الوکاله وکیل: در صورت انتخاب وکیل، حق الوکاله طبق قرارداد با وکیل یا تعرفه قانونی پرداخت می شود.
• هزینه کارشناسی (در صورت لزوم): اگر دادگاه تشخیص دهد که نیاز به ارجاع امر به کارشناسی (مثلاً برای تطبیق امضا) وجود دارد، هزینه های آن نیز باید پرداخت شود.
• هزینه تامین خواسته (خسارت احتمالی): در صورت درخواست تامین خواسته بدون واخواست، باید مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز شود.

چگونه از اموال بدهکار (خوانده) تأمین خواسته کنیم؟

تأمین خواسته به معنای توقیف موقت اموال خوانده است تا در صورت صدور حکم به نفع خواهان و عدم پرداخت وجه توسط بدهکار، امکان اجرای حکم و وصول طلب فراهم باشد. در سفته بدون واخواست، برای درخواست تأمین خواسته، خواهان باید مبلغی به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ سفته) به حساب دادگستری واریز کند.

مطالبه سفته بدون واخواست، به معنای از دست دادن مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و نیاز به تودیع خسارت احتمالی برای تأمین خواسته است.

برای این کار، می توانید در همان دادخواست اولیه خود، همزمان درخواست تأمین خواسته را نیز مطرح کنید. دادگاه پس از بررسی شرایط و واریز مبلغ خسارت احتمالی توسط شما، قرار تأمین خواسته را صادر می کند و اموال معرفی شده از سوی شما (مانند حساب بانکی، پلاک خودرو، ملک) تا پایان رسیدگی و صدور حکم قطعی توقیف می شوند.

نمونه های کاربردی و الگوهای حقوقی

در این بخش، نمونه هایی از دادخواست ها و لوایح مرتبط با مطالبه سفته بدون واخواست ارائه می شود تا راهنمای عملی برای شما باشد. این نمونه ها صرفاً الگو هستند و باید با اطلاعات پرونده شما تطبیق داده شوند.

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته بدون واخواست

این نمونه یک الگوی جامع است که می تواند برای تنظیم دادخواست شما مورد استفاده قرار گیرد:

خواهان:
  نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
  نام پدر: [نام پدر خواهان]
  کد ملی: [کد ملی خواهان]
  نشانی: [آدرس کامل خواهان]

خوانده:
  نام و نام خانوادگی: [نام خوانده/صادرکننده سفته]
  نام پدر: [نام پدر خوانده]
  کد ملی: [کد ملی خوانده] (در صورت اطلاع)
  نشانی: [آدرس کامل خوانده]

وکیل یا نماینده قانونی: (در صورت وجود)
  نام و نام خانوادگی: [نام وکیل]
  نشانی: [آدرس دفتر وکیل]

خواسته:
  ۱. مطالبه وجه یک فقره سفته به شماره [شماره خزانه داری کل سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال.
  ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید [تاریخ سررسید سفته] تا تاریخ اجرای حکم (مطابق شاخص بانک مرکزی).
  ۳. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده) و هزینه های اجرایی.
  ۴. (اختیاری) صدور قرار تأمین خواسته از اموال بلامعارض خوانده، با تودیع خسارت احتمالی.

دلایل و منضمات:
  ۱. اصل و کپی مصدق سفته به شماره [شماره خزانه داری کل سفته] به مبلغ [مبلغ سفته].
  ۲. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
  ۳. (در صورت وجود) کپی مصدق مدارک مثبته رابطه حقوقی (مانند قرارداد، فاکتور، رسید).
  ۴. (در صورت درخواست تأمین خواسته) فیش واریز خسارت احتمالی به صندوق دادگستری.

شرح دادخواست:
ریاست محترم / سرپرست محترم شورای حل اختلاف (با توجه به مبلغ سفته و دادگاه صالح)
با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان]، به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره خزانه داری کل سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال، از خوانده محترم آقای / خانم [نام خوانده] طلبکار می باشم. تاریخ سررسید سفته مذکور [تاریخ سررسید سفته] بوده که متأسفانه تا به امروز وجه آن توسط خوانده محترم پرداخت نشده است.
نظر به اینکه سفته مذکور به هر دلیل واخواست نشده است، اینجانب ضمن حفظ حقوق خود نسبت به مطالبه وجه آن، مستنداً به مواد ۳۰۷ و ۳۰۹ قانون تجارت و مواد ۱۹۸، ۵۱۵، ۵۱۹ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته فوق را دارم.
با عنایت به دلایل و منضمات ارائه شده و عدم ایفای تعهد از سوی خوانده، از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم:
  ۱. حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال بابت اصل وجه سفته.
  ۲. حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید [تاریخ سررسید سفته] تا زمان پرداخت، مطابق شاخص سالانه بانک مرکزی.
  ۳. حکم بر پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه های ثبت دادخواست، حق الوکاله وکیل (در صورت وجود) و سایر هزینه های قانونی.
  ۴. (در صورت لزوم و درخواست) صدور قرار تأمین خواسته از اموال بلامعارض خوانده، به جهت جلوگیری از نقل و انتقال احتمالی اموال و تضییع حقوق اینجانب، پس از تودیع خسارت احتمالی.
پیشاپیش از بذل توجه و دستور مساعد شما کمال تشکر را دارم.

با احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
امضا و تاریخ

نمونه رای دادگاه در خصوص مطالبه وجه سفته بدون واخواست

رای دادگاه در پرونده های مطالبه سفته بدون واخواست، اغلب بر پایه اصول کلی اسناد عادی و مواد قانونی مرتبط با سفته (که از مزایای تجاری آن صرف نظر شده) استوار است. در اینجا یک نمونه فرضی از رأی دادگاه آورده شده است:

شماره پرونده: [شماره پرونده]
شماره دادنامه: [شماره دادنامه]
تاریخ صدور: [تاریخ صدور]
مرجع رسیدگی: شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان] با وکالت / بدون وکیل

خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]

خواسته: مطالبه وجه سفته به مبلغ [مبلغ] ریال و خسارت تأخیر تأدیه و خسارات دادرسی.

گردش کار: خواهان دادخواستی به خواسته فوق به این دادگاه تقدیم داشته که پس از ارجاع به این شعبه و ثبت، به جریان افتاده است. دادخواست و ضمائم آن به خوانده ابلاغ گردیده و [در مواردی که خوانده حاضر نشده است: خوانده با وصف ابلاغ قانونی در جلسه رسیدگی حاضر نگردیده و لایحه دفاعیه ای نیز تقدیم ننموده است / در مواردی که خوانده حاضر شده است: خوانده در جلسه رسیدگی حاضر و به دفاع از خود پرداخته است]. دادگاه با بررسی اوراق و محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام و به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می نماید.

رأی دادگاه:
در خصوص دادخواست آقای/خانم [نام خواهان] به طرفیت آقای/خانم [نام خوانده] به خواسته مطالبه وجه یک فقره سفته به شماره [شماره خزانه داری کل سفته] به مبلغ [مبلغ سفته] ریال به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و خسارات دادرسی؛
با توجه به اوراق و محتویات پرونده، ملاحظه اصل سفته موضوع دعوا در ید خواهان، که دلالت بر اشتغال ذمه خوانده دارد، و نظر به اینکه خوانده [در صورت عدم دفاع: با وجود ابلاغ قانونی در جلسه رسیدگی حاضر نشده و ایراد و دفاع موجهی که موجب برائت ذمه وی گردد ارائه ننموده است / در صورت دفاع: دفاعیات خوانده مبنی بر [...] موجه و مدلل تشخیص نگردیده و دلیلی بر پرداخت وجه سفته یا بطلان تعهد ارائه نکرده است]؛ لذا دادگاه دعوای خواهان را وارد و ثابت تشخیص داده و مستنداً به مواد ۳۰۷ و ۳۰۹ قانون تجارت و مواد ۱۹۸، ۵۱۵، ۵۱۹ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت:
  ۱. مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال بابت اصل خواسته،
  ۲. پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید سفته] لغایت زمان اجرای کامل حکم، بر اساس شاخص نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،
  ۳. پرداخت مبلغ [مبلغ هزینه دادرسی] ریال بابت هزینه دادرسی،
  ۴. پرداخت حق الوکاله وکیل (در صورت وجود و مطالبه) مطابق تعرفه در حق خواهان صادر و اعلام می نماید.
رأی صادره [در صورت عدم حضور خوانده: غیابی و ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ واقعی قابل واخواهی در همین دادگاه و سپس قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد / در صورت حضور خوانده: حضوری و ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد].

رئیس شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]
[نام و نام خانوادگی قاضی]

نمونه دادخواست تأمین خواسته از اموال خوانده (همراه با تودیع خسارت احتمالی)

در صورتی که نگرانی بابت انتقال اموال خوانده دارید، می توانید به صورت جداگانه یا همزمان با دادخواست اصلی، درخواست تأمین خواسته بدهید:

خواهان: [مشخصات خواهان]
خوانده: [مشخصات خوانده]
خواسته: صدور قرار تأمین خواسته معادل [مبلغ سفته] ریال از اموال خوانده، با تودیع خسارت احتمالی.

دلایل و منضمات:
  ۱. اصل و کپی مصدق سفته به شماره [شماره خزانه داری کل سفته]
  ۲. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
  ۳. فیش واریز خسارت احتمالی به مبلغ [مبلغ خسارت احتمالی واریزی] ریال

شرح دادخواست:
ریاست محترم / سرپرست محترم شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان]، به موجب سفته شماره [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ سفته] ریال از خوانده محترم [نام خوانده] طلبکار می باشم. نظر به اینکه اینجانب در خصوص مطالبه وجه سفته مذکور، دادخواستی به کلاسه پرونده [شماره کلاسه پرونده] در این شعبه / دادگاه / شورای حل اختلاف تقدیم نموده ام و بیم آن می رود که خوانده در طول رسیدگی، اقدام به نقل و انتقال اموال خود نموده و موجبات تضییع حقوق اینجانب را فراهم آورد، لذا مستنداً به بند «ج» ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با تودیع خسارت احتمالی به مبلغ [مبلغ خسارت احتمالی] ریال به شماره حساب [شماره حساب] به تاریخ [تاریخ واریز]، تقاضای صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال بلامعارض خوانده معادل مبلغ خواسته را دارم تا از هرگونه نقل و انتقال اموال توسط خوانده جلوگیری به عمل آید.

با احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
امضا و تاریخ

نمونه اظهارنامه مطالبه وجه سفته و خسارت تأخیر تأدیه (پیش از دادخواست)

ارسال اظهارنامه پیش از طرح دعوا، می تواند گام مؤثری در مطالبه سفته باشد. این اقدام نشان دهنده حسن نیت شما و اتمام حجت با خوانده است و می تواند به عنوان مدرکی در دادگاه نیز ارائه شود.

مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی کامل]
مشخصات و اقامتگاه مخاطب: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، نشانی کامل]
موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه سفته به شماره [شماره سفته] و خسارت تأخیر تأدیه.

خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم،
به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال در تاریخ سررسید [تاریخ سررسید سفته]، شما به اینجانب اظهارکننده بدهکار می باشید.
متأسفانه علی رغم مراجعات مکرر و گذشت زمان از تاریخ سررسید، شما نسبت به پرداخت وجه سفته مذکور اقدامی ننموده اید.
لذا به موجب این اظهارنامه، رسماً و قانوناً از شما درخواست می شود ظرف مدت [مثلاً ۱۰] روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت اصل وجه سفته به مبلغ [مبلغ سفته] ریال به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید سفته] تا تاریخ پرداخت به اینجانب اقدام فرمایید.
بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه سفته در مهلت مقرر، اینجانب ناگزیر به طرح دعوا در مراجع قضایی بوده و کلیه خسارات ناشی از آن (اعم از هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و خسارت تأخیر تأدیه) بر عهده شما خواهد بود.

با کمال احترام
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
امضا و تاریخ

نمونه لایحه دفاعیه مطالبه سفته (برای خوانده)

اگر شما به عنوان خوانده، سفته ای را بدون واخواست مطالبه کرده اید و قصد دفاع دارید، می توانید از لایحه دفاعیه زیر استفاده کنید. این لایحه می تواند بر اساس دلایل مختلفی تنظیم شود، از جمله سفته تضمینی، پرداخت وجه یا عدم وجود دین.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ تنظیم لایحه]
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

موضوع: لایحه دفاعیه در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]

با سلام و احترام،
در خصوص پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مطروحه از سوی آقای/خانم [نام خواهان] به خواسته مطالبه وجه سفته به شماره [شماره سفته]، به استحضار عالی می رساند:

۱. سفته موضوع دعوا، به عنوان سفته تضمینی و بابت [مثلاً: حسن انجام کار/تخلیه ملک/تضمین بازپرداخت وام] در تاریخ [تاریخ صدور سفته] به خواهان تقدیم گردیده است. [در اینجا باید جزئیات رابطه تضمینی را شرح دهید. مثلاً: اینجانب به عنوان مستأجر، سفته مذکور را جهت تضمین تخلیه به موقع ملک به خواهان (موجر) داده ام و ملک را در تاریخ [تاریخ تخلیه] تخلیه و تحویل داده ام.] لذا خواهان می بایست ابتدا عدم ایفای تعهد یا ورود خسارت را اثبات نماید و سفته تجاری نیست که صرفاً با ارائه قابل مطالبه باشد.

۲. وجه سفته موضوع پرونده، توسط اینجانب در تاریخ [تاریخ پرداخت] به صورت [مثلاً: نقدی/چک شماره.../واریز به حساب...] به خواهان پرداخت گردیده است. [در صورت وجود مدارک، باید آن را پیوست لایحه کنید، مانند فیش واریزی، رسید، شهادت شهود.] علی رغم پرداخت کامل دین، خواهان با سوءاستفاده از سفته امانی، اقدام به مطالبه آن نموده است.

۳. [اگر اساساً دین و رابطه مالی را انکار می کنید:] اینجانب هیچ گونه دین یا تعهدی در قبال خواهان ندارم و سفته موضوع دعوا به صورت سفید امضا به خواهان جهت [ذکر دلیل امانت دادن] تحویل داده شده بود و ایشان بدون اذن و برخلاف توافق، اقدام به تکمیل و مطالبه آن نموده اند.

۴. [در صورت ادعای بطلان سفته یا عدم تکمیل صحیح:] سفته فاقد برخی ارکان اساسی [مثلاً: تاریخ سررسید/محل انجام تعهد] است که موجب از دست رفتن ماهیت تجاری آن و حتی بطلان آن می شود.

با عنایت به مراتب فوق و دلایل ابرازی، از آن مقام محترم قضایی تقاضا دارم ضمن توجه به دفاعیات اینجانب و بررسی مدارک ارائه شده، نسبت به رد دعوای خواهان و صدور حکم بر برائت اینجانب اقدام فرمایید.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی خوانده/وکیل]
امضا و تاریخ

چالش ها و موارد خاص در مطالبه سفته بدون واخواست

مطالبه سفته بدون واخواست، با وجود سادگی نسبی در آغاز، می تواند با چالش ها و مسائل حقوقی پیچیده ای همراه باشد. آگاهی از این موارد، به شما کمک می کند تا با دید بازتری در این مسیر قدم بردارید.

سفته تضمین: چگونگی مطالبه بدون واخواست

سفته های تضمینی، اغلب بدون تاریخ سررسید صادر می شوند و هدف آن ها ضمانت انجام یک تعهد یا جبران خسارت احتمالی است (مانند سفته تضمین حسن انجام کار یا تضمین تخلیه ملک). در این موارد، ماهیت سفته به عنوان سند تضمینی بر سند تجاری غلبه می کند. برای مطالبه سفته تضمین بدون واخواست، دارنده باید ابتدا عدم ایفای تعهد یا ورود خسارت توسط صادرکننده سفته را به اثبات برساند. به عبارت دیگر، صرف ارائه سفته برای مطالبه وجه آن کافی نیست؛ بلکه باید دلایلی ارائه شود که نشان دهد شرط تضمین محقق شده و صادرکننده به تعهد خود عمل نکرده است. به عنوان مثال، اگر سفته بابت تضمین تخلیه ملک داده شده، موجر باید اثبات کند که مستأجر در تاریخ مقرر ملک را تخلیه نکرده و به او خسارت وارد شده است.

سفته در وجه حامل و مطالبه آن

سفته در وجه حامل، به سفته ای گفته می شود که نام گیرنده وجه در آن قید نشده و دارنده آن، هر کس که سفته را در اختیار دارد، محسوب می شود. مطالبه این نوع سفته بدون واخواست نیز مانند سایر سفته های واخواست نشده، تنها از صادرکننده آن امکان پذیر است. دارنده سفته نیازی به اثبات انتقال سفته به خود ندارد و صرف داشتن آن، دلیل مالکیت وی تلقی می شود. با این حال، تمامی مزایای از دست رفته در سفته های واخواست نشده (مانند عدم مسئولیت تضامنی ظهرنویسان) در مورد سفته در وجه حامل نیز صادق است.

سفته سفید امضا و راهکارهای مطالبه

سفته سفید امضا، سفته ای است که صادرکننده فقط آن را امضا کرده و سایر قسمت ها (مانند مبلغ، تاریخ، نام گیرنده) خالی گذاشته شده است. این نوع سفته ها معمولاً به شخص امین داده می شوند تا طبق توافق طرفین، تکمیل شوند. مطالبه سفته سفید امضا بدون واخواست، چالش برانگیزتر است؛ چرا که خوانده ممکن است ادعای خیانت در امانت کرده و عنوان کند سفته برخلاف اذن او تکمیل شده است. در چنین مواردی، دارنده سفته باید اثبات کند که تکمیل سفته با اذن و رضایت صادرکننده بوده و طبق توافق صورت گرفته است. این اثبات می تواند از طریق ارائه سند، شهادت شهود یا اقرار صورت گیرد.

سفته بدون تاریخ: چگونه اقدام کنیم؟

سفته ممکن است بدون تاریخ سررسید، تاریخ صدور، یا هر دو صادر شده باشد. اگر سفته تاریخ سررسید نداشته باشد، عملاً عندالمطالبه محسوب می شود. اگر سفته فاقد تاریخ صدور باشد، می تواند چالش برانگیز باشد. در هر دو حالت، برای مطالبه سفته بدون تاریخ، ارسال اظهارنامه به صادرکننده و تعیین تاریخ مطالبه یا تعیین مهلت پرداخت بسیار اهمیت دارد. این اظهارنامه به نوعی تاریخ سررسید را مشخص می کند و مبنای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه و آغاز مهلت قانونی برای اقدامات بعدی قرار می گیرد.

مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

خسارت تأخیر تأدیه، جبران ضرر ناشی از دیرکرد در پرداخت بدهی است. در مطالبه سفته بدون واخواست، این خسارت از تاریخ سررسید سفته (یا تاریخ مطالبه در سفته های عندالمطالبه پس از ارسال اظهارنامه) تا زمان پرداخت کامل وجه سفته محاسبه می شود. مبنای قانونی آن مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی است و میزان آن بر اساس نرخ شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد. دادگاه معمولاً حکم به پرداخت این خسارت می دهد و محاسبه دقیق آن در مرحله اجرای احکام صورت می گیرد.

اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی

اگر خواهان توانایی مالی برای پرداخت هزینه های دادرسی (شامل هزینه ثبت دادخواست و غیره) را نداشته باشد، می تواند همزمان با تقدیم دادخواست مطالبه سفته، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز به دادگاه ارائه دهد. برای این منظور، باید استشهادنامه مربوط به اعسار را تکمیل و به همراه مدارک لازم که نشان دهنده عدم توانایی مالی وی است (مانند لیست اموال و درآمد)، به دادگاه ارائه کند. دادگاه پس از بررسی و در صورت احراز اعسار، خواهان را به صورت موقت یا دائم از پرداخت هزینه های دادرسی معاف می کند.

اگر سفته را گم کنیم، چه باید کرد؟

گم شدن سفته، می تواند مشکلات جدی برای دارنده ایجاد کند؛ زیرا سفته یک سند در وجه حامل یا قابل انتقال است. در صورت گم شدن سفته، دارنده باید فوراً و به صورت کتبی (با اظهارنامه) به صادرکننده و ظهرنویسان اطلاع دهد. سپس، لازم است اعلامیه گم شدن سفته را در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار منتشر کند. این کار به منظور آگاهی عموم و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی انجام می شود. پس از گذشت مهلت قانونی (معمولاً یکسال) از تاریخ انتشار آگهی و در صورت عدم اعتراض، دارنده می تواند از دادگاه درخواست صدور حکم جایگزین یا اجازه مطالبه وجه سفته را نماید.

سفته های تضمینی نیازمند اثبات عدم ایفای تعهد، سفته های سفید امضا نیازمند اثبات اذن در تکمیل، و سفته های بدون تاریخ نیازمند ارسال اظهارنامه برای تعیین تاریخ مطالبه هستند.

نتیجه گیری

مطالبه سفته بدون واخواست، اگرچه راهکاری قانونی برای وصول مطالبات است، اما با ظرایف و پیچیدگی های خاص خود همراه است. همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، از دست دادن مزایای تجاری سفته، به معنای عدم مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و لزوم تودیع خسارت احتمالی برای تأمین خواسته است. آگاهی دقیق از مدارک مورد نیاز، دادگاه صالح، نحوه تنظیم دادخواست و چالش های احتمالی (مانند سفته تضمینی، سفید امضا یا بدون تاریخ) برای افزایش شانس موفقیت در این مسیر ضروری است.

با توجه به جنبه های فنی و حقوقی این فرآیند، توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور اسناد تجاری مشورت کنید. وکیل می تواند با ارائه راهنمایی های تخصصی، شما را در تمامی مراحل از تنظیم دادخواست تا پیگیری در دادگاه یاری رسانده و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه مطالبه سفته و سایر دعاوی حقوقی، می توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید. مشاوران حقوقی ما آماده پاسخگویی به سؤالات شما و ارائه بهترین راهکارهای حقوقی هستند.

با ما در ارتباط باشید تا بهترین مسیر را برای احقاق حق خود بیابید.