نمونه حکم جلب کیفری | جامع ترین الگو و نکات کاربردی

حکم جلب کیفری، دستوری قضایی است که مقام صالح قضایی برای حضور اجباری فرد متهم، شاهد یا مطلع در مراجع قضایی صادر می کند. این ابزار قانونی برای اطمینان از پیشبرد تحقیقات و دادرسی، کشف حقیقت و اجرای عدالت، ضروری است. این مقاله به تفصیل به انواع حکم جلب، شرایط و مراحل صدور آن و ارائه نمونه های کاربردی می پردازد.

در نظام حقوقی ایران، حکم جلب ابزاری حیاتی برای تضمین حضور افراد مرتبط با پرونده های کیفری است. از متهمی که قصد فرار دارد تا شاهدی که بدون عذر موجه از حضور سر باز می زند، در مواقع لزوم می توان با حکم جلب، آن ها را به مرجع قضایی احضار کرد. شناخت دقیق این فرآیند نه تنها برای شاکیان و زیان دیدگان پرونده های کیفری، بلکه برای دانشجویان حقوق و وکلا نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این راهنمای جامع، به تفاوت های انواع حکم جلب، شرایط قانونی صدور هر کدام و همچنین نمونه های عملی درخواست های مرتبط می پردازد تا افراد با آگاهی کامل گام بردارند.

جلب متهم در پرونده های کیفری: گام به گام از احضار تا جلب

یکی از مهم ترین کارکردهای حکم جلب در نظام دادرسی کیفری، تضمین حضور متهم است. متهم فردی است که اتهام ارتکاب جرمی به او وارد شده و حضورش برای تکمیل تحقیقات و رسیدگی قضایی ضروری است. عدم حضور متهم می تواند روند عدالت را با مشکل مواجه کند، از این رو قانون گذار تدابیری برای جلب او پیش بینی کرده است.

حکم جلب متهم چیست؟

حکم جلب متهم، دستوری کتبی از سوی مقام قضایی (معمولاً بازپرس یا دادیار در دادسرا و قاضی دادگاه در محاکم) است که به ضابطان دادگستری (مانند نیروی انتظامی) اجازه می دهد متهم را دستگیر کرده و او را تحت الحفظ به مرجع قضایی معرفی کنند. این حکم زمانی صادر می شود که حضور متهم ضروری بوده اما او به اختیار خود حاضر نشده یا محل اقامتش نامعلوم است. مستندات اصلی قانونی این امر در مواد ۱۷۹ و ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ ذکر شده اند. هدف اصلی از صدور چنین حکمی، جلوگیری از فرار متهم، تبانی با دیگران، از بین بردن ادله جرم و تضمین روند صحیح دادرسی است.

شرایط و موارد صدور حکم جلب متهم

صدور حکم جلب متهم تابع شرایط خاصی است و نمی توان در هر شرایطی آن را صادر کرد. قانون، موارد و الزامات را به دقت مشخص کرده است:

جلب پس از احضار ناموفق: پیش شرط احضاریه

فرآیند دادرسی کیفری معمولاً با احضار متهم آغاز می شود. طبق ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری، احضار متهم به وسیله احضاریه صورت می گیرد. این احضاریه باید شامل اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه عدم حضور باشد (ماده ۱۷۰). متهم مکلف است در موعد مقرر حاضر شود یا در صورت عدم توانایی، عذر موجه خود را اعلام کند.

ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری جهات عذر موجه را برشمرده است که شامل مواردی نظیر نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه، بیماری خود متهم یا بستگان درجه یک، فوت اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم، حوادث مهم و قهری، توقیف یا حبس بودن متهم، و سایر موارد عرفاً موجه به تشخیص بازپرس می شود. اگر متهم بدون عذر موجه حاضر نشود یا عذر خود را اعلام نکند، طبق ماده ۱۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری، به دستور بازپرس جلب می شود. حتی اگر احضاریه به صورت قانونی ابلاغ شده باشد، اگر بازپرس احتمال دهد که متهم از احضاریه مطلع نشده است، وی را فقط برای یک بار دیگر احضار می نماید.

موارد صدور دستور جلب مستقیم (بدون احضار قبلی – ماده ۱۸۰)

در برخی شرایط خاص که فوریت و اهمیت جرم اقتضا می کند، بازپرس می تواند بدون اینکه ابتدا احضاریه بفرستد، مستقیماً دستور جلب متهم را صادر کند. این موارد در ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری به شرح زیر آمده است:

• در مورد جرایمی که مجازات قانونی آن ها سلب حیات (اعدام)، قطع عضو و یا حبس ابد است.
• هرگاه محل اقامت، محل کسب و یا شغل متهم معین نباشد و اقدامات بازپرس برای شناسایی نشانی وی به نتیجه نرسد.
• در مورد جرایم تعزیری درجه پنج و بالاتر در صورتی که از اوضاع و احوال و قرائن موجود، بیم تبانی یا فرار یا مخفی شدن متهم برود.
• در مورد اشخاصی که به جرایم سازمان یافته و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی متهم باشند.

این موارد نشان دهنده اهمیت و فوریت در برخورد با برخی جرایم و متهمان متواری یا خطرناک است.

لزوم وجود دلیل کافی برای توجه اتهام (ماده ۱۶۸)

نکته مهم این است که صدور حکم جلب، چه پس از احضار و چه به صورت مستقیم، نیازمند وجود دلیل کافی برای توجه اتهام به متهم است. ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح می کند: بازپرس نباید بدون دلیل کافی برای توجه اتهام، کسی را به عنوان متهم احضار و یا جلب کند. تخلف از مقررات این ماده موجب محکومیت انتظامی تا درجه چهار است. این ماده تأکید می کند که صدور حکم جلب باید مستند و مستدل باشد و صرف شکایت برای جلب کافی نیست.

مراحل تنظیم و پیگیری درخواست جلب متهم

فرآیند درخواست و پیگیری حکم جلب متهم شامل مراحل مشخصی است که نیازمند دقت و آگاهی است:

1. جمع آوری مدارک لازم:
   • مدارک هویتی شاکی (شناسنامه و کارت ملی).
   • مستندات جرم (مانند شکواییه ثبت شده، گزارش نیروی انتظامی، مدارک اثبات جرم، اسکرین شات ها، شهادت شهود).
   • احضاریه های قبلی متهم و گزارشات عدم حضور وی.
   • شواهد و دلایل اثبات عدم دسترسی به متهم یا متواری بودن وی (در صورت درخواست جلب سیار).
2. نحوه تنظیم درخواست کتبی یا لایحه:

   درخواست باید به صورت کتبی و خطاب به مقام قضایی (بازپرس یا دادیار رسیدگی کننده به پرونده) تنظیم شود. در این درخواست باید مشخصات کامل شاکی و متهم، شماره کلاسه پرونده، موضوع اتهام، شرح مختصری از دلایل درخواست جلب و استناد به مواد قانونی مرتبط (مانند ماده ۱۷۹ یا ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری) ذکر شود. زبان نوشتار باید رسمی و حقوقی باشد.

3. ثبت درخواست:

   پس از تنظیم، درخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مستقیماً در شعبه رسیدگی کننده (دادسرای مربوطه) ثبت و به پرونده ضمیمه می شود.

4. فرآیند رسیدگی و صدور حکم:

   بازپرس یا قاضی پس از بررسی درخواست، مدارک و شواهد موجود در پرونده، و احراز شرایط قانونی، دستور جلب را صادر می کند. این حکم شامل مشخصات متهم، علت جلب و مشخصات مقام صادرکننده حکم است و توسط بازپرس امضا می شود (ماده ۱۸۱).

5. ابلاغ و اجرای حکم:

   حکم جلب به ضابطان دادگستری (نیروی انتظامی، پلیس آگاهی) ابلاغ می شود و آن ها مکلف به اجرای آن هستند. مأمور جلب، متهم را به مرجع قضایی معرفی می کند و در صورت امتناع متهم از همراهی، او را تحت الحفظ جلب می نماید (ماده ۱۸۲).

نمونه درخواست جلب متهم (جلب عادی)

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهر]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار آن مقام محترم می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] فرزند [نام پدر شاکی] به شماره ملی [کد ملی شاکی]، شاکی پرونده به کلاسه [شماره کلاسه پرونده] در آن شعبه محترم، در خصوص اتهام [نوع جرم، مثلاً کلاهبرداری/سرقت/خیانت در امانت] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم] فرزند [نام پدر متهم] به شماره ملی [کد ملی متهم، در صورت اطلاع].

نظر به اینکه متهم فوق الذکر، علیرغم ابلاغ قانونی احضاریه شماره [شماره احضاریه، در صورت وجود] مورخ [تاریخ احضاریه] برای حضور در مرجع قضایی، بدون ارائه عذر موجه در موعد مقرر حاضر نگردیده و اقدامات اینجانب برای دسترسی به ایشان بی نتیجه مانده است.

لذا با استناد به ماده ۱۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای صدور دستور جلب متهم موصوف را به جهت تکمیل تحقیقات و ادامه روند دادرسی از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم.

با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل
تاریخ: [روز/ماه/سال]

جلب سیار متهم: راهکاری برای متهمان متواری

یکی از چالش های مهم در رسیدگی به پرونده های کیفری، متواری شدن متهم و عدم دسترسی به او است. در چنین شرایطی، سیستم قضایی ابزاری به نام «حکم جلب سیار» را برای مقابله با این وضعیت پیش بینی کرده است.

تعریف حکم جلب سیار و تفاوت های آن با جلب عادی

حکم جلب سیار، دستوری قضایی است که به ضابطان دادگستری اجازه می دهد متهم را در هر نقطه از کشور دستگیر و به مرجع قضایی صالح معرفی کنند. تفاوت اصلی آن با جلب عادی در «دامنه مکانی اجرا» است. جلب عادی معمولاً محدود به حوزه قضایی معین (مثلاً یک شهرستان) است، در حالی که جلب سیار در سراسر کشور قابلیت اجرا دارد.

مستند قانونی جلب سیار ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی کیفری است. این ماده بیان می دارد: در صورتی که متواری بودن متهم به نظر بازپرس محرز باشد، برگه جلب با تعیین مدت اعتبار در اختیار ضابطان دادگستری قرار می گیرد تا هر جا متهم را یافتند، جلب و نزد بازپرس حاضر کنند.

شرایط ویژه صدور جلب سیار (احراز متواری بودن متهم)

برای صدور حکم جلب سیار، احراز «متواری بودن متهم» توسط بازپرس ضروری است. این وضعیت زمانی محقق می شود که متهم پس از احضار، بدون عذر موجه حاضر نشود، یا از ابتدا محل اقامت، کسب یا شغل مشخصی نداشته باشد و اقدامات قضایی برای یافتن او بی نتیجه مانده باشد. همچنین ممکن است متهم با تغییر محل زندگی یا فعالیت، قصد فرار از چنگ قانون را داشته باشد. قاضی باید از طریق شواهد و مدارک موجود (مانند گزارشات عدم ابلاغ، تحقیقات محلی، یا گزارش پلیس) به این نتیجه برسد که متهم عمداً در دسترس نیست.

نکات تکمیلی برای جلب سیار

• مدت اعتبار: برگه جلب سیار دارای مدت اعتبار مشخصی است که توسط بازپرس تعیین می شود (ماده ۱۸۴).
• وظیفه گزارش عدم جلب: چنانچه جلب متهم به هر علت در مدت تعیین شده میسر نشود، ضابطان مکلفند علت عدم جلب را گزارش کنند (تبصره ۱ ماده ۱۸۴).
• امکان در اختیار قرار دادن حکم به شاکی: در صورت ضرورت، بازپرس می تواند برگه جلب را برای مدت معین در اختیار شاکی قرار دهد تا با معرفی او، ضابطان حوزه قضایی مربوط، متهم را جلب و تحویل دهند (تبصره ۲ ماده ۱۸۴). این امر به شاکی کمک می کند تا در شناسایی و رهگیری متهم نقش فعال تری ایفا کند.
• لزوم حکم ورود به مخفیگاه: در صورتی که متهم در منزل یا محل کار خود یا دیگری مخفی شده باشد، ضابطان باید حکم ورود به آن محل را از مقام قضایی اخذ کنند (تبصره ۳ ماده ۱۸۴). این موضوع برای حفظ حریم خصوصی افراد بسیار مهم است.

نمونه لایحه درخواست جلب سیار متهم

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهر]

با سلام و احترام،

احتراماً اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] فرزند [نام پدر شاکی] به شماره ملی [کد ملی شاکی]، شاکی پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] در آن شعبه محترم، در خصوص اتهام [نوع جرم، مثلاً کلاهبرداری/سرقت/خیانت در امانت] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم] فرزند [نام پدر متهم] به شماره ملی [کد ملی متهم، در صورت اطلاع]، به استحضار می رساند:

۱. متهم فوق الذکر علیرغم ابلاغ قانونی احضاریه ها و تلاش های مکرر اینجانب و ضابطین محترم، از حضور در مرجع قضایی استنکاف ورزیده و محل اقامت، کسب یا شغل ایشان مشخص نبوده و متواری است.

۲. گزارشات ضابطین و تحقیقات محلی نشان می دهد که متهم با تغییر محل سکونت و فعالیت، قصد فرار از تعقیب کیفری و عدم پاسخگویی به اتهامات مطروحه را دارد.

۳. با توجه به اهمیت جرم ارتکابی (که از جرایم تعزیری درجه پنج یا بالاتر محسوب می شود) و قرائن و امارات موجود، بیم تبانی یا مخفی شدن دائمی متهم وجود دارد که می تواند روند دادرسی و احقاق حق اینجانب را با تأخیر جدی و حتی غیرممکن مواجه سازد.

لذا با استناد به ماده ۱۸۰ و تبصره های ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای صدور دستور جلب سیار متهم موصوف و در اختیار قرار دادن برگه جلب به اینجانب (در صورت صلاحدید) و همچنین اعطای مجوز ورود به مخفیگاه (در صورت لزوم)، جهت دستگیری و معرفی ایشان به مرجع قضایی را از آن مقام محترم استدعا دارم.

با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل
تاریخ: [روز/ماه/سال]

جلب شاهد یا مطلع در پرونده های کیفری

علاوه بر متهم، حضور شاهد یا مطلع نیز برای کشف حقیقت در بسیاری از پرونده های کیفری حیاتی است. در صورتی که این افراد به هر دلیلی از حضور خودداری کنند، قانون امکان جلب آن ها را نیز پیش بینی کرده است.

جلب شاهد/مطلع چیست و چرا ضروری است؟

جلب شاهد یا مطلع، دستوری قضایی است که به منظور اجبار این افراد به حضور در دادسرا یا دادگاه صادر می شود. شاهد کسی است که وقوع جرم را مشاهده کرده و مطلع فردی است که اطلاعاتی درباره جرم دارد اما لزوماً شاهد مستقیم آن نبوده است. هدف از جلب آن ها، شنیدن اظهاراتشان برای روشن شدن ابعاد پنهان پرونده، تأیید یا رد ادعاها و در نهایت، کمک به کشف حقیقت و احقاق حق است.

مستندات قانونی جلب شاهد و مطلع در ماده ۲۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری برای مرحله دادسرا و ماده ۳۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری برای مرحله دادگاه آمده است.

شرایط جلب شاهد/مطلع

صدور حکم جلب برای شاهد یا مطلع نیز مانند متهم، تابع شرایطی است:

• احضار ناموفق و عدم حضور بدون عذر موجه: اولین و مهم ترین شرط این است که شاهد یا مطلع، قبلاً از طریق احضاریه قانونی دعوت شده باشد، اما بدون ارائه عذر موجه در موعد مقرر حاضر نشود (تبصره ۱ ماده ۲۰۴). عذرهای موجه همان هایی است که در ماده ۱۷۸ برای متهم ذکر شده است.
• ضرورت شهادت یا کسب اطلاع: کشف حقیقت و احقاق حق باید متوقف بر شهادت شاهد یا کسب اطلاع از مطلع باشد (ماده ۳۲۰). یعنی اظهارات آن ها نقش کلیدی در حل پرونده داشته باشد.
• ارتباط جرم با امنیت و نظم عمومی: در مرحله دادگاه، اگر جرم با امنیت و نظم عمومی مرتبط باشد، جلب شاهد یا مطلع می تواند به دستور دادگاه صورت گیرد (ماده ۳۲۰).
• احضار مجدد در صورت ارائه عذر موجه: اگر شاهد یا مطلع عذر موجهی ارائه کند و بازپرس آن را بپذیرد، مجدداً احضار می شود و در صورت عدم حضور مجدد، آنگاه جلب صورت می گیرد (تبصره ۱ ماده ۲۰۴).

نحوه تنظیم و پیگیری درخواست جلب شاهد/مطلع

مراحل درخواست جلب شاهد یا مطلع شباهت زیادی به جلب متهم دارد، با این تفاوت که تمرکز بر اهمیت شهادت یا اطلاع رسانی است:

1. مدارک مورد نیاز:
   • مدارک هویتی شاکی/درخواست کننده.
   • شماره کلاسه پرونده و شعبه رسیدگی کننده.
   • احضاریه های قبلی شاهد/مطلع و اثبات عدم حضور وی (مانند گزارش ابلاغ).
   • دلایل و مستنداتی که نشان دهنده اهمیت شهادت یا اطلاع آن فرد در کشف حقیقت است.
2. فرایند تنظیم درخواست خطاب به مقام قضایی:

   درخواست باید به صورت کتبی و خطاب به بازپرس یا قاضی دادگاه تنظیم شود. در این درخواست باید مشخصات شاهد/مطلع، شماره پرونده، موضوع پرونده و دلایل ضرورت جلب او برای کشف حقیقت به تفصیل بیان شود و به مواد قانونی مرتبط (مانند ماده ۲۰۴ یا ۳۲۰) استناد گردد.

3. نکات مهم:
   • حقوق شاهد/مطلع: پس از حضور یا جلب، شاهد یا مطلع حق دارد از ادای شهادت خودداری کند، زیرا طبق اصل ۳۸ قانون اساسی، هیچ کس را نمی توان مجبور به شهادت کرد. با این حال، او موظف به حضور است.
   • آزادی بلافاصله: شاهد یا مطلع پس از ادای شهادت یا انجام تحقیق، باید بلافاصله و بدون قید و شرط آزاد شود (ماده ۲۱۲).
   • عدم تفهیم اتهام: به کسی که به عنوان شاهد یا مطلع احضار شده، تفهیم اتهام ممنوع است و اگر پس از تحقیق در مظان اتهام قرار گیرد، باید به عنوان متهم احضار شود (ماده ۲۱۳).

نمونه درخواست جلب شاهد

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادسرا/دادگاه کیفری [نام شهر]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار آن مقام محترم می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی]، شاکی/وکیل پرونده به کلاسه [شماره کلاسه پرونده] در آن شعبه محترم، در خصوص اتهام [نوع جرم].

نظر به اینکه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد/مطلع] فرزند [نام پدر شاهد/مطلع] به شماره ملی [کد ملی شاهد/مطلع، در صورت اطلاع]، به عنوان شاهد/مطلع در این پرونده معرفی شده اند و با توجه به اهمیت و ارتباط مستقیم شهادت/اطلاعات ایشان در کشف حقیقت و روشن شدن زوایای پرونده، حضور وی در جلسه تحقیق/دادرسی ضروری است.

متأسفانه، علیرغم ابلاغ احضاریه قانونی شماره [شماره احضاریه، در صورت وجود] مورخ [تاریخ احضاریه]، ایشان بدون ارائه عذر موجه در موعد مقرر حاضر نگردیده اند.

لذا با استناد به ماده ۲۰۴ (در دادسرا) یا ماده ۳۲۰ (در دادگاه) قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای صدور دستور جلب شاهد/مطلع فوق الذکر را جهت حضور در مرجع قضایی و ادای شهادت/بیان اطلاعات لازم از آن مقام محترم استدعا دارم.

با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل
تاریخ: [روز/ماه/سال]

نکات حقوقی و عملی مهم پیرامون حکم جلب کیفری

در فرآیند درخواست و پیگیری حکم جلب کیفری، توجه به نکات زیر می تواند به موفقیت پرونده کمک شایانی کند:

• اهمیت مشاوره با وکیل متخصص: پیش از هرگونه اقدام حقوقی، به ویژه در خصوص احضار و جلب، مشاوره با یک وکیل متخصص آیین دادرسی کیفری از اهمیت بالایی برخوردار است. وکیل می تواند با بررسی دقیق پرونده، بهترین استراتژی را پیشنهاد داده و از اتلاف وقت و انرژی شما جلوگیری کند.
• لزوم ارائه شواهد و مستندات قوی و کامل: هرچه دلایل و مدارک شما برای اثبات جرم، متواری بودن متهم، یا ضرورت حضور شاهد/مطلع قوی تر باشد، شانس صدور حکم جلب بیشتر خواهد بود. از جمع آوری دقیق همه مستندات غافل نشوید.
• سرعت عمل در پیگیری و ثبت درخواست ها: در برخی موارد، به ویژه در جلب متهم، زمان بسیار حیاتی است. تأخیر در ثبت درخواست می تواند به متهم فرصت بیشتری برای فرار یا از بین بردن شواهد بدهد.
• پیگیری مستمر وضعیت پرونده و حکم جلب: پس از ثبت درخواست، پیگیری وضعیت پرونده از طریق سامانه ثنا یا مراجعه به دفتر شعبه اهمیت دارد. همچنین، اطلاع از روند اجرای حکم جلب توسط ضابطان دادگستری می تواند مفید باشد.
• هزینه های مربوط به ثبت درخواست و دادرسی: برای هر اقدام حقوقی، هزینه هایی نظیر هزینه دادرسی یا ثبت لایحه وجود دارد که بسته به نوع درخواست و تعرفه های سالانه قوه قضاییه متغیر است. در سال ۱۴۰۴، این هزینه ها ممکن است بین ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون ریال برای ثبت یک لایحه ساده تخمین زده شود، اما برای پرونده های پیچیده تر و با احتساب حق الوکاله وکیل، این ارقام بالاتر خواهند بود.
• محدودیت های تفهیم اتهام به شاهد یا مطلع: همانطور که قبلاً ذکر شد، تفهیم اتهام به شاهد یا مطلع ممنوع است (ماده ۲۱۳). این موضوع نشان از تفکیک نقش ها در دادرسی دارد.
• تدابیر حمایتی از شاهد یا مطلع: در صورتی که بیم خطر جانی، حیثیتی یا ضرر مالی برای شاهد یا مطلع یا خانواده آنان وجود داشته باشد و اظهاراتشان ضروری باشد، بازپرس می تواند تدابیر حمایتی خاصی از قبیل عدم مواجهه حضوری، عدم افشای هویت، یا استماع اظهارات از راه دور را اتخاذ کند (ماده ۲۱۴).
• پرداخت هزینه ایاب و ذهاب و جبران ضرر و زیان شاهد یا مطلع: قانون برای شاهدان و مطلعانی که برای حضور خود متحمل هزینه یا ضرر می شوند، امکان دریافت هزینه ایاب و ذهاب و جبران ضرر ناشی از ترک شغل را پیش بینی کرده است (ماده ۲۱۵).

قوانین مرتبط (برای مطالعه بیشتر)

برای درک عمیق تر موضوع و مراجعه به مستندات قانونی، مطالعه مواد زیر از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ توصیه می شود:

1. جلب متهم:
   • ماده ۱۶۸: لزوم وجود دلیل کافی برای توجه اتهام.
   • ماده ۱۶۹ و ۱۷۰: چگونگی احضار متهم از طریق احضاریه.
   • ماده ۱۷۱: فاصله زمانی ابلاغ احضاریه و زمان حضور.
   • ماده ۱۷۸: جهات عذر موجه برای عدم حضور متهم.
   • ماده ۱۷۹: جلب متهم در صورت عدم حضور بدون عذر موجه.
   • ماده ۱۸۰: موارد صدور دستور جلب مستقیم بدون احضار قبلی.
   • ماده ۱۸۱ تا ۱۸۳: چگونگی اجرای برگه جلب و محدودیت های زمانی.
   • ماده ۱۸۴: جلب سیار و تبصره های آن (مدت اعتبار، گزارش عدم جلب، اختیار شاکی، حکم ورود به مخفیگاه).
   • ماده ۱۸۷: تحقیق از متهم در محل اقامت به دلیل بیماری یا کهولت.
   • ماده ۱۸۸: دستور منع خروج متهم از کشور.
   • ماده ۱۸۹: شروع تحقیقات بلافاصله پس از جلب یا حضور متهم.
2. جلب شاهد و مطلع در دادسرا و دادگاه:
   • ماده ۲۰۴: احضار شاهد یا مطلع در دادسرا و تبصره های آن (جلب در صورت عدم عذر موجه، احضار مجدد).
   • ماده ۲۰۵: احضار شاهد یا مطلع از نیروهای مسلح.
   • ماده ۲۰۶: غیرعلنی بودن تحقیق از شهود و مطلعان.
   • ماده ۲۱۳: ممنوعیت تفهیم اتهام به شاهد یا مطلع.
   • ماده ۲۱۴: تدابیر حمایتی از شاهد یا مطلع.
   • ماده ۲۱۵: پرداخت هزینه ایاب و ذهاب و جبران ضرر و زیان شاهد یا مطلع.
   • ماده ۲۱۶: تحقیق از شاهد یا مطلع در محل حضور.
   • ماده ۳۲۰: احضار و جلب شاهد یا مطلع در دادگاه کیفری و تبصره آن.
3. اصل ۳۸ قانون اساسی: ممنوعیت شکنجه و اجبار به شهادت، اقرار یا سوگند.

علاوه بر این مواد، نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه نیز می تواند در تفسیر و اجرای قوانین راهگشا باشد.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

حکم جلب کیفری، چه برای متهم و چه برای شاهد یا مطلع، یکی از ابزارهای مهم و حیاتی نظام قضایی برای تضمین اجرای عدالت و کشف حقیقت است. این دستور قضایی، به مقام صالح قضایی این امکان را می دهد که با الزامی کردن حضور افراد مرتبط با پرونده، از فرار از قانون و توقف دادرسی جلوگیری کند. درک صحیح از شرایط، مراحل و انواع این حکم، نه تنها برای افرادی که به نوعی درگیر پرونده های کیفری هستند، بلکه برای متخصصان حقوقی و عموم مردم از اهمیت زیادی برخوردار است.

پیگیری پرونده های کیفری، به دلیل پیچیدگی های قانونی و فرآیندهای خاص خود، می تواند چالش برانگیز باشد. از این رو، اکیداً توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام، از راهنمایی و مشاوره یک وکیل متخصص در امور کیفری بهره مند شوید. یک وکیل متبحر می تواند با دانش و تجربه خود، شما را در جمع آوری مدارک، تنظیم درخواست های صحیح، و پیگیری مؤثر پرونده یاری رساند تا حقوق قانونی شما به بهترین شکل ممکن احقاق شود. آگاهی از قوانین، گام نخست در مسیر عدالت است.