مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه

برای اجرا گذاشتن مهریه، نیاز به تهیه و ارائه مجموعه ای از مدارک ضروری است تا فرآیند قانونی مطالبه حق شما به درستی آغاز و پیگیری شود. این مدارک شامل سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی و در صورت نیاز، گواهی عدم وصول از ثبت یا دادخواست مهریه می شود که بسته به روش انتخابی (ثبتی یا دادگاهی) متفاوت هستند. آشنایی با جزئیات این مدارک و نحوه تهیه صحیح آن ها، اولین گام برای اطمینان از پیشبرد بدون نقص پرونده شما است.

مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی است که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و حق مطالبه آن در هر زمان، چه در طول زندگی مشترک و چه پس از جدایی، برای زوجه محفوظ است. اما مطالبه و اجرای این حق، اغلب با پیچیدگی های قانونی و اداری همراه است که می تواند برای افراد ناآشنا با این فرآیند، چالش برانگیز باشد. آگاهی از مدارک لازم و مراحل قانونی مربوط به اجرا گذاشتن مهریه، نه تنها به سرعت بخشیدن به روند کار کمک می کند، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی و اتلاف وقت و انرژی نیز جلوگیری می نماید. هدف از این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و دقیق برای آشنایی با تمام مدارک و مراحل ضروری است تا خوانندگان با بینشی کامل و اطلاعاتی مستند، بتوانند حقوق قانونی خود را پیگیری کنند.

آشنایی با مهریه و مسیرهای قانونی مطالبه آن

پیش از آنکه به سراغ جزئیات مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه برویم، لازم است درک درستی از ماهیت مهریه و روش های قانونی مطالبه آن داشته باشیم. این دانش پایه، به انتخاب مسیر درست و آماده سازی صحیح مدارک کمک شایانی می کند.

مهریه چیست؟ نگاهی به تعریف قانونی و انواع آن

مهریه، به مالی گفته می شود که در زمان عقد نکاح، بر اساس توافق طرفین (زوج و زوجه) به زن تعلق می گیرد. این حق مالی، با جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را از همسر خود مطالبه کند. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، در ماده ۱۰۷۸، مهریه را این گونه تعریف می کند: «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.» این ماده نشان می دهد که مهریه می تواند شامل هر نوع دارایی با ارزش مالی باشد، از جمله سکه طلا، وجه نقد، املاک، خودرو، یا حتی آموزش یک مهارت خاص، مشروط بر اینکه ارزش مالی داشته و قابل تملک باشد.

مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک از نظر نحوه مطالبه و شرایط آن، تفاوت هایی دارند:

1. مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است و به این معناست که زن می تواند در هر زمانی که بخواهد، تمام مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. در این نوع مهریه، توانایی مالی مرد برای پرداخت آن شرط نیست و به محض مطالبه زن، مرد موظف به پرداخت آن است. تنها استثنای این قاعده، در صورتی است که زن باکره باشد و تقاضای طلاق کند که در این حالت، مستحق نصف مهریه تعیین شده خواهد بود.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که بتواند ثابت کند همسرش تمکن مالی لازم برای پرداخت آن را دارد. این نوع مهریه کمتر رایج است و فرآیند اثبات استطاعت مالی زوج، می تواند پیچیده تر باشد.

دانستن نوع مهریه در عقدنامه، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا بر نحوه و سرعت اجرا گذاشتن مهریه و همچنین نیاز به ارائه مدارک خاص مربوط به تمکن مالی زوج، تأثیر مستقیم دارد.

روش های قانونی اجرا گذاشتن مهریه

برای مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه در ایران، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که زن می تواند یکی از آن ها را انتخاب کند. انتخاب هر روش، مستلزم تهیه و ارائه مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه مختص به همان مسیر است:

1. از طریق اداره ثبت اسناد رسمی (دفتر ازدواج و اداره اجرای ثبت): این روش، اولین و توصیه شده ترین گام برای مطالبه مهریه است. بر اساس بند (ب) ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ابتدا باید برای مطالبه مهریه به دفتر ازدواج محل وقوع عقد مراجعه و درخواست صدور اجرائیه مهریه را ارائه داد. مزیت اصلی این روش، سرعت نسبی بیشتر و عدم نیاز به پرداخت هزینه های دادرسی سنگین در مراحل ابتدایی است. در این فرآیند، زن می تواند اموال شناسایی شده از مرد را معرفی کند تا از طریق اداره اجرای ثبت، توقیف و به مزایده گذاشته شوند.
2. از طریق دادگاه خانواده: در صورتی که زن نتواند از طریق اداره ثبت اسناد رسمی مهریه خود را به طور کامل وصول کند (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال کافی از مرد)، می تواند با دریافت گواهی عدم وصول مهریه از اداره ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کند. در این مسیر، زن باید دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و به دادگاه ارائه دهد. فرآیند دادگاهی، ممکن است زمان برتر و پرهزینه تر باشد، اما امکان جلب زوج (تا سقف ۱۱۰ سکه) و تقسیط مهریه نیز از طریق حکم دادگاه فراهم می شود.

توجه به این نکته ضروری است که در حال حاضر، امکان مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه وجود ندارد و زن ابتدا باید از مسیر ثبت اقدام کند. این تغییر قانونی، با هدف کاهش بار پرونده های وارده به دادگاه ها و تسهیل فرآیند مطالبه مهریه طراحی شده است.

مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه – جزئیات کامل و نکات تهیه

تهیه دقیق و کامل مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه، سنگ بنای موفقیت در فرآیند مطالبه مهریه است. نقص یا اشتباه در ارائه مدارک، می تواند منجر به تأخیرهای طولانی یا حتی رد درخواست شود. در این بخش، به تفصیل به معرفی و تشریح این مدارک، همراه با نکات مهم برای تهیه آن ها، می پردازیم.

مدارک عمومی و اصلی (برای هر دو روش ثبت و دادگاه)

برخی از مدارک، ماهیت عمومی دارند و برای هر دو روش مطالبه مهریه (از طریق ثبت و از طریق دادگاه) الزامی هستند. این مدارک، هویت متقاضی و اعتبار عقد نکاح را اثبات می کنند.

اصل سند ازدواج (عقدنامه)

توضیح: سند ازدواج یا عقدنامه، مهمترین و اصلی ترین مدرک قانونی است که وجود رابطه زوجیت و به تبع آن، حق مهریه زن را اثبات می کند. این سند حاوی اطلاعاتی حیاتی نظیر مشخصات زوجین، تاریخ و محل عقد، و مهمتر از همه، میزان و نوع مهریه تعیین شده است. بدون ارائه این مدرک، امکان شروع فرآیند مطالبه مهریه وجود ندارد.

نکات تهیه:

• اصل سند: همواره تلاش کنید اصل سند ازدواج را ارائه دهید.
• کپی برابر اصل: در صورتی که ارائه اصل سند ممکن نیست، می توانید کپی برابر اصل آن را از دفترخانه محل وقوع عقد دریافت و ارائه کنید. کپی ساده یا فتوکپی بدون مهر و امضای دفترخانه، قابل قبول نیست.
• در صورت گم شدن یا مفقودی: اگر اصل سند ازدواج مفقود شده است، باید به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کرده و درخواست رونوشت یا المثنی سند ازدواج را بدهید. این فرآیند ممکن است چند روز یا چند هفته زمان ببرد، بنابراین هرچه سریع تر برای تهیه آن اقدام کنید.
• صحت اطلاعات: قبل از ارائه، از صحت و کامل بودن تمامی اطلاعات درج شده در سند، به ویژه میزان و نوع مهریه، اطمینان حاصل کنید.

اصل شناسنامه و کارت ملی (زوجه)

توضیح: شناسنامه و کارت ملی، مدارک هویتی اصلی برای احراز هویت متقاضی (زن) هستند. این مدارک برای تطابق اطلاعات با سند ازدواج و ثبت پرونده ضروری اند.

نکات تهیه:

• مدارک معتبر: اطمینان حاصل کنید که شناسنامه و کارت ملی شما دارای اعتبار و بدون هرگونه خط خوردگی یا ایراد ظاهری هستند. برای کارت ملی هوشمند، تاریخ اعتبار مندرج روی کارت مهم است.
• همراه داشتن کپی: معمولاً علاوه بر اصل مدارک، یک سری کپی از تمام صفحات شناسنامه و هر دو روی کارت ملی نیز مورد نیاز است. بهتر است کپی ها را از قبل تهیه کنید.
• مطابقت اطلاعات: تمام اطلاعات هویتی شما در شناسنامه و کارت ملی باید با اطلاعات درج شده در سند ازدواج کاملاً مطابقت داشته باشد.

اصل شناسنامه و کارت ملی (زوج – در صورت دسترسی و نیاز)

توضیح: اطلاعات هویتی زوج نیز برای تکمیل فرم ها و ثبت دقیق پرونده ضروری است. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد و سایر مشخصات شناسنامه ای می شود.

نکات:

• در صورت عدم دسترسی: اغلب اوقات، زوجه دسترسی به مدارک هویتی زوج ندارد. در این صورت، نگران نباشید. اطلاعات زوج از طریق سامانه ثبت احوال و بر اساس اطلاعات درج شده در سند ازدواج، قابل استعلام و دریافت است. اما اگر به هر دلیلی به کپی این مدارک دسترسی دارید، ارائه آن ها می تواند فرآیند را کمی تسریع کند.
• دقت در اطلاعات: حتی اگر به مدارک دسترسی ندارید، سعی کنید اطلاعات دقیق همسر خود (نام کامل، شماره ملی در صورت امکان) را به یاد داشته باشید تا در زمان تکمیل فرم ها، آن را ارائه دهید.

تهیه دقیق و کامل مدارک اصلی، اولین گام و حیاتی ترین مرحله در فرآیند مطالبه مهریه است. نقص در این مرحله می تواند روند پرونده را به طور جدی به تأخیر بیندازد و حتی در برخی موارد، موجب ارجاع پرونده به مراحل اولیه شود.

مدارک اختصاصی برای روش اجرا از طریق ثبت اسناد رسمی

اگر تصمیم به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد رسمی را دارید، علاوه بر مدارک عمومی، به مدارک خاصی نیز نیاز خواهید داشت که در ادامه تشریح می شوند.

فرم درخواست صدور اجرائیه

توضیح: این فرم، درخواستی رسمی برای شروع فرآیند اجرایی مهریه از طریق اداره ثبت است. این فرم در دفترخانه محل وقوع عقد ازدواج یا اداره اجرای ثبت در اختیار شما قرار می گیرد و باید با دقت و کامل پر شود.

نکات تهیه:

• نحوه تکمیل: فرم درخواست اجرائیه شامل اطلاعاتی نظیر مشخصات زوجین، شماره و تاریخ سند ازدواج، میزان مهریه و نحوه پرداخت آن است. در پر کردن این فرم، دقت بسیاری به خرج دهید و تمامی فیلدها را به درستی و خوانا تکمیل کنید. هرگونه اشتباه می تواند منجر به نیاز به تصحیح و تأخیر در روند کار شود.
• دقت در درج اطلاعات: از مطابقت اطلاعات وارد شده در فرم با سند ازدواج اطمینان حاصل کنید.
• امضاها: فرم باید توسط متقاضی (زوجه) امضا شود. در صورت داشتن وکیل، وکیل نیز باید فرم را امضا کند.

درخواست کتبی معرفی اموال (در صورت شناسایی)

توضیح: در صورتی که از وجود اموالی از همسر خود (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام، حقوق بازنشستگی یا کارمندی) اطلاع دارید، می توانید به صورت کتبی آن ها را به اداره اجرای ثبت معرفی کنید. این درخواست به اداره ثبت کمک می کند تا به سرعت برای توقیف این اموال اقدام کند و روند وصول مهریه را تسریع بخشد.

نکات:

• نحوه جمع آوری اطلاعات: هرچه اطلاعات دقیق تر و مستندتری از اموال زوج داشته باشید، شانس توقیف موفقیت آمیز آن ها بیشتر است. برای مثال، برای ملک، شماره پلاک ثبتی یا آدرس دقیق؛ برای خودرو، شماره پلاک و مدل؛ برای حساب بانکی، نام بانک و شماره حساب (در صورت امکان)؛ و برای حقوق، نام و آدرس محل کار.
• معرفی دقیق اموال: درخواست شما باید شامل جزئیات کامل اموال باشد. می توانید اطلاعات مربوط به اموال را در یک نامه جداگانه ضمیمه فرم درخواست اجرائیه کنید.
• استعلام اموال: حتی اگر شما اموالی را معرفی نکنید، اداره اجرای ثبت به صورت سیستمی از مراجع مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، بانک مرکزی، اداره راهنمایی و رانندگی) استعلام اموال زوج را انجام می دهد، اما معرفی قبلی شما می تواند سرعت کار را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

مدارک اختصاصی برای روش اجرا از طریق دادگاه خانواده

همان طور که پیشتر اشاره شد، مراجعه به دادگاه خانواده برای اجرا گذاشتن مهریه معمولاً پس از طی مراحل ثبت و در صورت عدم موفقیت در وصول مهریه از آن طریق صورت می گیرد. برای این مسیر، مدارک خاصی لازم است:

گواهی عدم وصول مهریه از اداره اجرای ثبت

توضیح: این گواهی، سندی است که از اداره اجرای ثبت اسناد رسمی صادر می شود و نشان می دهد شما نتوانسته اید تمام یا بخشی از مهریه خود را از طریق این اداره وصول کنید. این مدرک، شرط اصلی برای مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوای مهریه است.

نکات تهیه:

• مدت زمان صدور: پس از گذشت مهلت مقرر قانونی (معمولاً پس از طی فرآیندهای اجرایی و در صورت عدم توقیف اموال یا کافی نبودن آن ها)، می توانید درخواست صدور این گواهی را از اداره اجرای ثبت بدهید.
• اطلاعات در گواهی: اطمینان حاصل کنید که گواهی شامل اطلاعات دقیق پرونده شما در ثبت، میزان مهریه مطالبه شده و نتیجه اقدامات اجرایی است.

دادخواست مطالبه مهریه

توضیح: دادخواست، سند رسمی شروع دعوا در دادگاه است و باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و ثبت شود. این دادخواست، در واقع درخواست شما از دادگاه برای صدور حکم به پرداخت مهریه است.

نکات تهیه:

• اهمیت نگارش صحیح و کامل: نگارش دادخواست مطالبه مهریه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. باید تمامی اطلاعات مربوط به زوجین، شماره سند ازدواج، میزان مهریه، و شرح دقیق خواسته (مطالبه مهریه) به صورت روشن و حقوقی در آن درج شود. در صورت نیاز به معرفی اموال زوج، این اطلاعات نیز باید در دادخواست قید شود.
• تنظیم در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای تنظیم و ثبت دادخواست باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. کارشناسان این دفاتر، شما را در تکمیل فرم های مربوطه یاری خواهند کرد.
• پیوست مدارک: تمامی مدارک عمومی و گواهی عدم وصول مهریه، باید به دادخواست پیوست شوند.

مدارک اثبات اعسار یا عدم اعسار (در صورت نیاز)

توضیح: در صورتی که زوج پس از صدور حکم مهریه، درخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت یکجای مهریه) دهد، یا زوجه بخواهد تمکن مالی او را اثبات کند، نیاز به ارائه مدارک مربوط به وضعیت مالی خواهد بود.

نکات:

• برای اثبات اعسار (توسط زوج): زوج باید استشهادیه محلی، لیست دارایی ها و بدهی ها، و سوابق مالی خود را ارائه دهد تا عدم توانایی مالی خود را برای پرداخت یکجای مهریه به دادگاه اثبات کند.
• برای اثبات عدم اعسار (توسط زوجه): زوجه می تواند با معرفی اموال پنهان زوج یا ارائه شواهد و مستنداتی که نشان دهنده تمکن مالی اوست، ادعای اعسار زوج را رد کند.

مدارک اختیاری و کمکی (در صورت لزوم)

علاوه بر مدارک الزامی، برخی اسناد نیز می توانند در پیشبرد پرونده و اجرا گذاشتن مهریه مفید باشند، به ویژه در شرایط خاص یا در صورت استفاده از خدمات وکیل.

وکالتنامه (در صورت داشتن وکیل)

توضیح: اگر برای پیگیری پرونده اجرا گذاشتن مهریه از وکیل دادگستری کمک گرفته اید، وکالتنامه، سندی است که حدود اختیارات وکیل شما را مشخص می کند و برای احراز هویت وکیل در مراجع قضایی و ثبتی الزامی است.

نکات:

• تنظیم دقیق وکالتنامه: وکالتنامه باید به صورت دقیق و جامع تنظیم شود و شامل تمامی اختیارات لازم برای وکیل (مانند مراجعه به مراجع، مطالبه مهریه، توقیف اموال، شرکت در جلسات دادگاه) باشد. این وکالتنامه باید در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود.
• هزینه های وکیل: در نظر داشته باشید که استفاده از وکیل مستلزم پرداخت حق الوکاله است که می تواند بر اساس میزان مهریه و پیچیدگی پرونده، متفاوت باشد.

مدارک مربوط به تمکن مالی زوج (در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه)

توضیح: اگر مهریه از نوع عندالاستطاعه باشد، زوجه باید مدارکی را ارائه دهد که توانایی مالی زوج برای پرداخت مهریه را اثبات کند. این مدارک می توانند شامل سند مالکیت اموال زوج، فیش حقوقی بالا، صورت حساب بانکی، یا سایر شواهد دال بر دارایی و درآمد او باشند.

گواهی عدم سازش یا طلاق نامه (در صورت مطالبه مهریه پس از طلاق)

توضیح: اگر مطالبه مهریه پس از جدایی یا طلاق صورت می گیرد، ارائه گواهی عدم سازش یا طلاق نامه (برحسب مرحله پرونده) برای تکمیل مدارک و اثبات وضعیت حقوقی زوجین ضروری است.

نکات:

• مهریه پس از طلاق: مهریه یک حق مالی است که حتی پس از طلاق نیز قابل مطالبه است، مگر اینکه زن به صورت رسمی و قانونی آن را بخشیده باشد. بنابراین، حتی سال ها پس از طلاق نیز امکان مطالبه مهریه وجود دارد.

فرآیند گام به گام اجرا گذاشتن مهریه با تاکید بر نقش مدارک

آگاهی از مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه و جزئیات تهیه آن ها، نیمی از راه است؛ نیم دیگر، دانستن فرآیند گام به گام و نقش هر مدرک در پیشبرد آن است. در ادامه به تشریح مراحل مطالبه مهریه از دو طریق اداره ثبت و دادگاه خانواده می پردازیم.

مراحل اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد رسمی

این مسیر، معمولاً اولین گام برای اجرا گذاشتن مهریه است و زن باید ابتدا از این طریق اقدام کند. مراحل به شرح زیر است:

1. گام 1: مراجعه به دفتر ازدواج و ارائه مدارک
   • مدارک مورد نیاز: در این مرحله، باید اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه (و در صورت دسترسی، کپی شناسنامه و کارت ملی زوج) را به دفتر ازدواج (محل وقوع عقد) ارائه دهید.
   • عملکرد: سردفتر پس از بررسی مدارک، فرم درخواست صدور اجرائیه را در اختیار شما قرار می دهد تا آن را تکمیل و امضا کنید.
2. گام 2: تکمیل فرم درخواست اجرائیه و دریافت شماره اندیکاتور
   • مدارک مورد نیاز: فرم درخواست اجرائیه تکمیل و امضا شده.
   • عملکرد: پس از تکمیل فرم، سردفتر یک شماره اندیکاتور (شماره پیگیری) به شما می دهد. این شماره برای پیگیری پرونده در مراحل بعدی ضروری است.
3. گام 3: ارسال پرونده به اداره اجرای ثبت و پیگیری آن
   • مدارک و درخواست های بعدی: پرونده شما از دفتر ازدواج به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی ارجاع داده می شود. در این مرحله، شما باید با مراجعه به اداره اجرای ثبت، پرونده خود را پیگیری کنید. در صورت شناسایی اموال از زوج، می توانید درخواست کتبی معرفی اموال را نیز به این اداره ارائه دهید. اداره ثبت نیز به نوبه خود، استعلاماتی از مراجع ذی ربط برای شناسایی اموال زوج انجام خواهد داد.
4. گام 4: توقیف اموال و ممنوع الخروجی
   • با ارائه چه مدارکی: پس از شناسایی اموال زوج (چه از طریق معرفی شما و چه از طریق استعلامات ثبت)، اداره اجرای ثبت با صدور دستورات لازم، اقدام به توقیف آن اموال می کند. همچنین، در صورت درخواست زوجه و در چارچوب قوانین، امکان ممنوع الخروجی زوج نیز فراهم می شود. برای درخواست ممنوع الخروجی، ارائه اصل شناسنامه و کارت ملی و تکمیل فرم مربوطه کافی است.

مراحل اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه خانواده (پس از ثبت)

اگر فرآیند اجرایی در اداره ثبت به نتیجه نرسید یا به دلیل عدم شناسایی اموال کافی، مهریه به طور کامل وصول نشد، زن می تواند از طریق دادگاه خانواده اقدام کند:

1. گام 1: دریافت گواهی عدم وصول مهریه از اداره ثبت
   • مدارک لازم برای اخذ گواهی: برای دریافت این گواهی، باید با شماره اندیکاتور و مدارک هویتی خود به اداره اجرای ثبت مراجعه کنید و درخواست صدور گواهی مبنی بر عدم وصول مهریه یا وصول بخشی از آن را بدهید.
   • عملکرد: این گواهی تایید می کند که شما مراحل ثبتی را طی کرده اید و به نتیجه مطلوب نرسیده اید.
2. گام 2: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با مدارک و تنظیم دادخواست
   • مدارک مورد نیاز: در این مرحله، باید اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه، و گواهی عدم وصول مهریه از اداره ثبت را به همراه داشته باشید.
   • اهمیت دادخواست: با ارائه این مدارک به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه تنظیم و به همراه پیوست ها ثبت می شود. در نگارش دادخواست، باید جزئیات دقیقی از خواسته ی خود و همچنین در صورت امکان، معرفی اموال زوج را درج کنید.
3. گام 3: پیگیری پرونده در دادگاه
   • جلسات، دفاع، ارائه مدارک اثباتی: پس از ثبت دادخواست، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. باید جلسات دادگاه را پیگیری کرده و در صورت لزوم، مدارک اثباتی تکمیلی (مانند مدارک تمکن مالی زوج در مهریه عندالاستطاعه یا رد اعسار) را ارائه دهید.
4. گام 4: صدور رأی و مراحل اجرایی آن
   • اعسار و تقسیط: پس از بررسی های لازم، دادگاه رأی به پرداخت مهریه صادر می کند. در صورتی که زوج درخواست اعسار دهد و توانایی مالی خود را برای پرداخت یکجای مهریه ثابت کند، دادگاه حکم به پیش پرداخت و تقسیط مهریه می دهد.
   • جلب و ممنوع الخروجی: اگر زوج با وجود تمکن مالی یا عدم پذیرش اعسار، از پرداخت مهریه خودداری کند، دادگاه می تواند تا سقف ۱۱۰ سکه، دستور جلب او را صادر کند. همچنین، ممنوع الخروجی نیز می تواند از طریق دادگاه پیگیری شود.

آگاهی از تمامی مراحل و نقش حیاتی هر مدرک، به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل و ذهنی آرام، این مسیر قانونی را طی کنید و از حقوق خود دفاع نمایید. همکاری با یک وکیل متخصص نیز می تواند در تمامی این مراحل، راهگشا باشد.

نکات حقوقی مهم، هزینه ها و چالش ها در مسیر مطالبه مهریه

مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه، علاوه بر تهیه مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه و دنبال کردن مراحل قانونی، با نکات حقوقی مهم، هزینه ها و چالش هایی همراه است که آگاهی از آن ها برای هر فردی که قصد پیگیری مهریه خود را دارد، ضروری است.

هزینه های اجرا گذاشتن مهریه

فرآیند مطالبه مهریه، چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه، با هزینه هایی همراه است که باید به آن توجه شود.

• هزینه ها در اداره ثبت:
  • هزینه شروع درخواست: در ابتدای درخواست اجرا گذاشتن مهریه از طریق دفتر ازدواج و ارسال پرونده به اداره اجرای ثبت، مبلغی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان به عنوان هزینه شروع به درخواست دریافت می شود.
  • نیم عشر دولتی: هزینه اصلی اجراییه ثبت، نیم عشر دولتی یا یک بیستم مبلغ مهریه است. این مبلغ، در زمان توقیف اموال و عملیات اجرایی، از مبلغ مهریه وصول شده کسر می شود و زن در ابتدا نیازی به پرداخت آن ندارد. اگر زوج در مهلت مقرر اقدام به پرداخت مهریه کند یا زن مهریه را ببخشد، این هزینه بر کسی بار نمی شود.
  • بازیافت هزینه ها: در صورتی که زن مهریه خود را از طریق اجرای ثبت وصول کند، می تواند هزینه های اجرا (نیم عشر دولتی) به همراه سایر هزینه های مربوطه مانند کارشناسی اموال و حق الوکاله وکیل را نیز از مرد وصول کند، چرا که این هزینه ها به دلیل عدم پرداخت مهریه از سوی مرد ایجاد شده اند.
• هزینه های دادرسی در دادگاه:
  • مطالبه مهریه در دادگاه یک دعوای مالی محسوب می شود و مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است که بر اساس درصدی از مبلغ مهریه و در مراحل مختلف دادرسی (بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی) محاسبه می شود:
  • مرحله بدوی (دادگاه نخستین): تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال معادل ۲.۵ درصد از مبلغ مورد مطالبه و مازاد بر ۲۰۰ میلیون ریال، معادل ۳.۵ درصد از مبلغ مورد مطالبه.
  • مرحله واخواهی از رأی غیابی و تجدیدنظر: معادل ۴.۵ درصد از مبلغ مورد مطالبه.
  • مرحله فرجام خواهی: معادل ۵.۵ درصد از مبلغ مورد مطالبه.

محدودیت ۱۱۰ سکه: قانون جدید حمایت خانواده و تأثیر آن

با تصویب قانون جدید حمایت خانواده در سال ۱۳۹۱، تحول مهمی در فرآیند اجرا گذاشتن مهریه و وصول آن ایجاد شد. بر اساس ماده ۲۲ این قانون:

هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

این بدان معناست که:

• تا سقف ۱۱۰ سکه: برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه یا معادل آن، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار از سوی زوج، امکان جلب و بازداشت او وجود دارد. این بخش از مهریه به نوعی تضمین شده است.
• مازاد بر ۱۱۰ سکه: برای بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه، دیگر امکان جلب زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه وجود ندارد. در این خصوص، وصول مهریه تنها در صورتی ممکن است که زن بتواند ملائت (توانایی مالی) زوج را برای پرداخت این مازاد به دادگاه ثابت کند و اموالی از او را برای توقیف معرفی کند.

این قانون، در عمل، سقف مشخصی برای امکان جلب مرد تعیین کرده و مطالبه مهریه های بسیار سنگین را در صورت عدم تمکن مالی زوج، با چالش جدی روبرو ساخته است.

مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

هنگامی که زن برای اجرا گذاشتن مهریه اقدام می کند و تقاضای توقیف اموال زوج را دارد، باید به این نکته توجه شود که برخی اموال، تحت عنوان مستثنیات دین، غیرقابل توقیف هستند. ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مصادیق مستثنیات دین را به شرح زیر برشمرده است:

1. منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد: اگر منزل مسکونی زوج در حد عرفی و شأن اجتماعی او باشد و تنها ملک او باشد که در آن سکونت دارد، قابل توقیف نیست. اما اگر دارای ارزش بسیار بالا یا بیش از یک ملک مسکونی باشد، بخش مازاد یا ملک مازاد قابل توقیف خواهد بود.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است: منظور از این اثاثیه، لوازم ضروری و اولیه زندگی است؛ نه اقلام لوکس و تجملاتی. برای مثال، فرش های دستباف گران قیمت یا اسباب و اثاثیه غیرضروری، جزو مستثنیات دین محسوب نمی شوند.
3. آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها: برای مثال، کتاب های تخصصی و ابزار کار یک پزشک یا وکیل، جزو مستثنیات دین اوست.
5. وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است: ابزاری که زوج با آن کسب درآمد می کند، مانند تاکسی برای راننده تاکسی، جزو مستثنیات دین محسوب می شود.
6. تلفن مورد نیاز مدیون: این شامل تلفن ثابت و یک خط تلفن همراه می شود. البته در صورتی که خط تلفن همراه دارای ارزش ریالی بسیار بالایی باشد که فراتر از نیاز ضروری فرد باشد، ممکن است مورد توقیف قرار گیرد.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد: به عبارت دیگر، ودیعه مسکن اجاره ای که زوج در آن زندگی می کند و برای امرار معاش ضروری اوست، قابل توقیف نیست، مگر اینکه مبلغ آن خارج از شأن عرفی او باشد.

تشخیص مستثنیات دین، اغلب بر اساس شأن عرفی و نیاز ضروری تعیین می شود و می تواند در پرونده های مختلف، متفاوت باشد.

عواقب قانونی برای زوج (همسر) در صورت عدم پرداخت مهریه

عدم پرداخت مهریه توسط زوج، در صورت مطالبه زوجه، عواقب قانونی متعددی را برای او در پی خواهد داشت:

• جلب: همان طور که پیشتر اشاره شد، تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار، امکان جلب و بازداشت زوج وجود دارد. این جلب، به معنای بازداشت موقت زوج تا زمان پرداخت مهریه یا تعیین تکلیف اعسار است.
• ممنوع الخروجی: به درخواست زوجه و با دستور مراجع قضایی یا ثبتی، زوج می تواند ممنوع الخروج شود و تا زمان پرداخت مهریه یا ارائه تضمین مناسب، اجازه خروج از کشور را نداشته باشد.
• توقیف اموال: مهمترین ابزار قانونی برای وصول مهریه، توقیف اموال زوج است. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، حقوق و مستمری (تا یک چهارم حقوق)، خودرو، ملک، سهام، و هرگونه دارایی دیگری باشد که جزو مستثنیات دین نباشد.

بذل مهریه (بخشیدن مهریه) و تأثیر آن بر روند اجرایی

بذل مهریه به معنای بخشیدن تمام یا قسمتی از مهریه از سوی زن به مرد است. این عمل، یک اراده یک جانبه از سوی زن است که می تواند در هر مرحله ای از زندگی مشترک یا حتی پس از طلاق، رخ دهد. بذل مهریه باید با اراده آزاد و آگاهانه زن صورت گیرد و می تواند به صورت رسمی (در دفترخانه) یا غیررسمی (کتبی یا شفاهی در حضور شهود) انجام شود. اما برای اعتبار حقوقی و جلوگیری از ابهامات، توصیه می شود که بذل مهریه به صورت رسمی و در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود.

تأثیر بر روند اجرایی:

• در صورتی که زن تمام مهریه را ببخشد، پرونده اجرا گذاشتن مهریه مختومه خواهد شد و مرد دیگر تعهدی برای پرداخت مهریه نخواهد داشت.
• اگر زن بخشی از مهریه را ببخشد، فرآیند اجرایی برای باقی مانده مهریه ادامه خواهد یافت.

باید توجه داشت که رجوع از بذل مهریه، در شرایط خاص و محدود امکان پذیر است، به همین دلیل تصمیم به بخشیدن مهریه باید با دقت و آگاهی کامل صورت گیرد.

سوالات متداول

آیا برای درخواست مهریه در دفتر ازدواج گواهی بکارت لازم است؟

خیر، برای درخواست مهریه در دفتر ازدواج یا دادگاه، گواهی بکارت به هیچ عنوان لازم نیست و مطالبه آن غیرقانونی است. مهریه به محض عقد به زن تعلق می گیرد و ارتباطی به وضعیت بکارت او ندارد، مگر در مورد طلاق و نصف شدن مهریه برای زن باکره.

آیا می توان فقط بخشی از مهریه را به اجرا گذاشت؟

بله، زن می تواند در هر زمان، تمام یا بخشی از مهریه خود را به اجرا بگذارد. این حق به انتخاب و تصمیم اوست و محدودیتی از این بابت وجود ندارد.

در صورت گم شدن سند ازدواج، روند مطالبه مهریه چگونه است؟

در صورت گم شدن سند ازدواج، باید ابتدا به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کرده و درخواست رونوشت یا المثنی سند ازدواج را بدهید. پس از دریافت المثنی، می توانید با همان روند معمول برای مطالبه مهریه اقدام کنید.

آیا بعد از طلاق هم می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، مهریه یک حق مالی است که به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و حتی پس از طلاق نیز قابل مطالبه است، مگر اینکه زن به صورت رسمی و قانونی آن را بخشیده باشد (بذل مهریه یا ابراء).

آیا امکان اجرا گذاشتن مهریه به صورت اینترنتی وجود دارد؟

خیر، فرآیند اجرا گذاشتن مهریه (هم از طریق ثبت و هم از طریق دادگاه) نیازمند مراجعه حضوری به دفتر ازدواج یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و اداره اجرای ثبت است. امکان اجرا گذاشتن مهریه به طور کامل به صورت اینترنتی وجود ندارد، اما برخی مراحل پیگیری پرونده ممکن است از طریق سامانه های قضایی آنلاین قابل مشاهده باشند.

چقدر طول می کشد تا مهریه وصول شود؟

مدت زمان وصول مهریه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: همکاری یا عدم همکاری زوج، وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف از زوج، نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه)، و شلوغی مراجع قضایی و ثبتی. این فرآیند می تواند از چند ماه تا چندین سال به طول انجامد.

اگر زوج فوت کند، تکلیف مهریه چه می شود؟

مهریه یک دین و حق مالی بر گردن مرد است. اگر زوج فوت کند، مهریه از دارایی و ترکه او (قبل از تقسیم ارث بین وراث) قابل مطالبه است. زن می تواند مهریه خود را از ورثه متوفی و به اندازه سهم الارث هر یک مطالبه کند.

آیا خودرو جزو مستثنیات دین محسوب می شود؟

خودرو به طور کلی جزو مستثنیات دین محسوب نمی شود و در صورت عدم وجود اموال دیگر، قابل توقیف برای مهریه است. مگر اینکه خودرو وسیله امرار معاش زوج باشد (مانند تاکسی) و بدون آن قادر به تأمین زندگی خود نباشد که در این صورت ممکن است جزو مستثنیات دین قرار گیرد.

نقش وکیل در تسهیل فرآیند اجرای مهریه چیست؟

وکیل متخصص در امور خانواده، می تواند با دانش و تجربه خود، به شدت فرآیند اجرا گذاشتن مهریه را تسهیل کند. نقش وکیل شامل: راهنمایی در تهیه مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه، تنظیم صحیح دادخواست و لوایح، پیگیری پرونده در مراجع ثبتی و قضایی، شناسایی و معرفی اموال زوج، دفاع از حقوق زوجه در جلسات دادگاه، و تسریع در روند اجرایی و وصول مهریه است. حضور وکیل می تواند از اتلاف وقت و بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و شانس موفقیت در پرونده را افزایش دهد.

نتیجه گیری: با آگاهی، گام های محکم تری بردارید

مطالبه و اجرا گذاشتن مهریه، یک فرآیند حقوقی پیچیده است که نیاز به آگاهی کامل از قوانین و مراحل مربوطه دارد. همان طور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، تهیه دقیق مدارک لازم جهت اجرا گذاشتن مهریه، از جمله سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی و مدارک اختصاصی برای هر روش (ثبت یا دادگاه)، اولین و مهمترین گام برای احقاق حق قانونی شماست. درک تفاوت های مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، آشنایی با محدودیت ۱۱۰ سکه، و شناخت مستثنیات دین، همگی از جمله نکاتی هستند که به شما کمک می کنند تا با چشمان باز و اطلاعاتی مستند، در این مسیر گام بردارید.

اگرچه این فرآیند می تواند دلهره آور به نظر برسد، اما با کسب دانش صحیح و در صورت لزوم، بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص، می توان این مسیر را به شکلی مؤثر و کارآمد مدیریت کرد. با آگاهی، نه تنها از حقوق خود دفاع می کنید، بلکه از اتلاف وقت، انرژی و هزینه های اضافی نیز جلوگیری خواهید کرد. امید است که این راهنمای جامع، چراغ راه شما در مسیر مطالبه مهریه باشد و به شما در رسیدن به حقوق قانونی تان یاری رساند.

برای مشاوره تخصصی و گام های بعدی در مسیر مطالبه مهریه، با وکلای ما تماس بگیرید.