مالیات مهریه چقدر است؟ | صفر تا صد قوانین و نرخ محاسبه مهریه

مهریه در حال حاضر بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، به طور کامل از مالیات معاف است. اما طرحی پیشنهادی برای سال 1404 مطرح شده که در صورت تصویب، مهریه های بیش از 14 سکه را مشمول مالیات پلکانی می کند. این موضوع، ابهامات بسیاری را برای زوجین، مشاوران حقوقی و عموم مردم ایجاد کرده است. درک دقیق تفاوت میان قانون مالیاتی کنونی و طرح های پیشنهادی آینده برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه در مورد مهریه حیاتی است.

این مقاله به صورت جامع و دقیق به بررسی تمامی ابعاد مالیات مهریه می پردازد. از تعاریف و اقسام مهریه در قانون ایران گرفته تا وضعیت فعلی معافیت مالیاتی، جزئیات طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404، نحوه محاسبه نرخ های احتمالی، و مسئولیت پرداخت آن، همه و همه به صورت مرحله به مرحله و قابل فهم شرح داده می شوند. همچنین، به تفکیک های کلیدی بین مالیات مهریه و مفاهیم مرتبط مانند مالیات سکه یا حق ثبت مهریه خواهیم پرداخت تا هرگونه سوءتفاهم رایج برطرف شود و اطلاعاتی موثق و مستند در اختیار خوانندگان قرار گیرد.

مهریه در قانون ایران: تعاریف و اقسام

مهریه، یکی از مهم ترین حقوق مالی است که زن به موجب عقد ازدواج، مالک آن می شود. این حق، نه تنها ریشه های عمیق فقهی و شرعی دارد، بلکه در قانون مدنی ایران نیز به صراحت به آن پرداخته شده است. در واقع، مهریه تعهدی است که مرد در هنگام عقد نکاح یا در طول زندگی مشترک، نسبت به همسر خود بر عهده می گیرد.

تعریف حقوقی و فقهی مهریه

از منظر فقه اسلامی، مهریه یا صداق، مالی است که مرد به عنوان هدیه یا نشانه ای از صداقت و تعهد خود به زن می پردازد. این مال، ملک زن می شود و او می تواند هر تصرفی را که بخواهد در آن انجام دهد. از دیدگاه حقوقی، مهریه یک دین ممتاز بر عهده مرد است و زن می تواند در هر زمانی که بخواهد، آن را مطالبه کند. قانون مدنی ایران، مهریه را حق مسلم زن دانسته و قابلیت تملک و ارزش مالی از جمله شروط اصلی آن است.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه عمدتاً به دو شکل اصلی تعیین می شود که شرایط مطالبه و پرداخت آن را مشخص می کند:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند هر زمان که بخواهد، مهریه خود را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت فوری آن است. عدم پرداخت در صورت تمکن مالی مرد، می تواند به توقیف اموال و حتی جلب او منجر شود.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. یعنی زن برای مطالبه مهریه باید در دادگاه ثابت کند که شوهرش استطاعت مالی برای پرداخت مهریه را دارد. این نوع مهریه معمولاً با هدف کاهش فشار بر مردان در پرداخت مهریه های سنگین و غیرمتعارف تعیین می شود.

مصادیق مهریه

مهریه می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش اقتصادی داشته و قابل تملک باشد. رایج ترین مصادیق مهریه عبارتند از:

• سکه طلا: بهار آزادی، تمام سکه، نیم سکه و ربع سکه.
• وجه نقد: ریال یا ارزهای خارجی.
• اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان.
• اموال منقول: خودرو، سهام شرکت ها، طلاجات، لوازم منزل خاص، یا هر مال ارزشمند دیگری.

نکته مهم این است که این اموال باید در زمان عقد، مشخص، معین و دارای مالیت باشند تا از نظر قانونی معتبر تلقی شوند.

وضعیت کنونی مالیات مهریه: قانون حاکم (کاملاً معاف)

یکی از پرتکرارترین سوالات در مورد مهریه، موضوع مالیات آن است. پاسخ این سوال بر اساس قوانین فعلی کشور، کاملاً روشن است: مهریه در حال حاضر از پرداخت هرگونه مالیات معاف است.

اصل معافیت مالیاتی مهریه

بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم جمهوری اسلامی ایران، جهیزیه منقول و مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول، از پرداخت مالیات معاف است. این ماده صراحتاً اعلام می کند که نفس دریافت مهریه توسط زن، چه به صورت نقدی و چه به صورت غیرنقدی، مشمول هیچ گونه مالیاتی نیست. هدف قانونگذار از این معافیت، حمایت از حقوق مالی زن و تسهیل اجرای تعهدات مربوط به مهریه بوده است.

این معافیت شامل تمامی مصادیق مهریه می شود. فرقی نمی کند که مهریه به صورت سکه طلا، وجه نقد، ملک، خودرو، سهام یا هر دارایی با ارزش مالی دیگری تعیین شده باشد. در هر صورت، تا زمانی که مهریه به عنوان مهریه دریافت و تملک می شود، هیچ مالیاتی به آن تعلق نمی گیرد. سازمان امور مالیاتی کشور نیز در بخشنامه ها و اطلاعیه های رسمی خود، بارها بر این معافیت تاکید کرده و اعلام نموده که هیچ گونه تغییر یا اصلاحیه ای در خصوص لغو این معافیت به تصویب نرسیده است.

تاکید بر عدم تعلق هیچ گونه مالیات مستقیم به نفس دریافت مهریه در حال حاضر

بسیار مهم است که بدانیم در وضعیت فعلی و بر اساس قوانین جاری، به نفس دریافت مهریه هیچ نوع مالیات مستقیمی تعلق نمی گیرد. این بدان معناست که زن بابت دریافت مهریه خود، چه یک سکه باشد و چه هزار سکه، چه یک خودرو باشد و چه چندین ملک، نیازی به پرداخت مالیات ندارد. این حکم قانونی، با هدف حفظ حق مالکیت و تسهیل فرآیند مطالبه مهریه توسط زنان، در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته شده است.

نکات کلیدی در مورد معافیت فعلی

اگرچه اصل مهریه معاف از مالیات است، اما لازم است تفاوت هایی را در نظر داشت تا از سوءتفاهمات احتمالی جلوگیری شود:

• این معافیت شامل مهریه های نقدی و غیرنقدی (مانند سکه، وجه نقد، ملک، خودرو، سهام و …) می شود.
• تفاوت مالیات بر مهریه با مالیات بر نقل و انتقال اموالی که مهریه قرار می گیرند: این نکته بسیار حائز اهمیت است. اگر مهریه به صورت ملک یا خودرو تعیین شده باشد، خودِ مهریه از مالیات معاف است. اما هزینه ها و مالیات های مربوط به نقل و انتقال سند این دارایی ها به نام زن (مانند مالیات نقل و انتقال ملک یا عوارض شهرداری) طبق قوانین مربوط به آن دارایی ها محاسبه و پرداخت می شود. این مالیات ها، مالیات بر اصل مهریه نیستند، بلکه مالیات بر فرآیند انتقال مالکیت یک دارایی هستند. مثلاً اگر ملکی به عنوان مهریه به زن داده شود، مالیات نقل و انتقال ملک (که معمولاً بر عهده فروشنده یا انتقال دهنده است) باید پرداخت شود، اما این به معنی مالیات بر مهریه نیست.

بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، جهیزیه و مهریه، چه منقول و چه غیرمنقول، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند.

طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404: جزئیات احتمالی و نرخ ها

در سال های اخیر، با افزایش قیمت سکه و رشد آمار پرونده های مربوط به مهریه در دادگاه ها، مبحث وضع مالیات بر مهریه های سنگین به عنوان یک راهکار برای کنترل این وضعیت مطرح شده است. این موضوع عمدتاً به دلیل طرح های پیشنهادی در مجلس و محافل قضایی است که هدف آن کاهش مهریه های غیرمتعارف و حمایت از بنیان خانواده عنوان شده است.

چرا این طرح مطرح شد؟

طرح مالیات بر مهریه 1404 با اهداف مختلفی مطرح شد که عمدتاً حول محور کاهش مشکلات اجتماعی و حقوقی ناشی از مهریه های سنگین می چرخد. برخی از این اهداف عبارتند از:

• کاهش مهریه های غیرمنطقی و سنگین: با وضع مالیات بر مهریه های بالا، انتظار می رود زوجین در تعیین مهریه با واقع گرایی بیشتری عمل کنند.
• حمایت از مردان و کاهش آمار زندانیان مهریه: بسیاری از مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه های بالا راهی زندان می شوند. این طرح می تواند به کاهش این آمار کمک کند.
• کاهش پرونده های قضایی: مهریه یکی از علل اصلی تشکیل پرونده های زیاد در دادگاه های خانواده است. با منطقی تر شدن مهریه ها، ممکن است تعداد این پرونده ها نیز کاهش یابد.
• ایجاد توازن در مسئولیت های مالی ازدواج: این طرح تلاش می کند تا بار مالی ازدواج را به صورت عادلانه تری بین زوجین تقسیم کند.

وضعیت حقوقی طرح در حال حاضر: تاکید مجدد و صریح بر اینکه این طرح هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نیست.

نکته ای که باید به طور مکرر و با صراحت بر آن تاکید شود این است که طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404 هنوز به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی نرسیده و به قانون تبدیل نشده است. بنابراین، در حال حاضر هیچ گونه مالیاتی تحت عنوان مالیات بر مهریه از زوجین دریافت نمی شود و تمامی مهریه ها، فارغ از مبلغ و نوع آن، معاف از مالیات هستند. هرگونه خبر یا شایعه ای مبنی بر اجرایی شدن این قانون، تا زمان تصویب رسمی و ابلاغ آن، فاقد اعتبار است. این طرح تنها در مرحله پیشنهاد، بررسی و گفتگو در کمیسیون های تخصصی مجلس قرار دارد و ممکن است با تغییراتی همراه باشد یا حتی به تصویب نرسد.

جدول احتمالی مالیات مهریه 1404 (در صورت تصویب)

در صورت تصویب طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404، نرخ های مالیاتی به صورت پلکانی و به شرح جدول زیر خواهند بود. مجدداً تاکید می شود که این جدول صرفاً بر اساس طرح های پیشنهادی است و قانونی نیست:

تعداد سکه بهار آزادی (یا معادل آن)	نرخ مالیات (از ارزش کل مهریه)
تا 14 سکه	معاف از مالیات
از 15 تا 100 سکه	1.1%
از 101 تا 200 سکه	2%
بیش از 200 سکه	15%

فرمول و نحوه محاسبه مالیات مهریه (بر اساس طرح پیشنهادی)

در صورتی که طرح پیشنهادی به قانون تبدیل شود، فرمول کلی برای محاسبه مالیات مهریه به این صورت خواهد بود:

مالیات مهریه = (نرخ مالیات / 100) × ارزش کل مهریه (به تومان)

برای روشن شدن نحوه محاسبه، چند مثال کاربردی را با فرض تصویب این طرح و با در نظر گرفتن نرخ فرضی 40,000,000 تومان برای هر سکه بهار آزادی بررسی می کنیم:

• مثال 1: محاسبه مالیات برای مهریه 50 سکه

  ارزش کل مهریه: 50 سکه × 40,000,000 تومان/سکه = 2,000,000,000 تومان

  با توجه به جدول، 50 سکه در بازه از 15 تا 100 سکه قرار می گیرد و نرخ مالیات 1.1% است.

  مالیات مهریه = (1.1 / 100) × 2,000,000,000 تومان = 22,000,000 تومان

• مثال 2: محاسبه مالیات برای مهریه 150 سکه

  ارزش کل مهریه: 150 سکه × 40,000,000 تومان/سکه = 6,000,000,000 تومان

  با توجه به جدول، 150 سکه در بازه از 101 تا 200 سکه قرار می گیرد و نرخ مالیات 2% است.

  مالیات مهریه = (2 / 100) × 6,000,000,000 تومان = 120,000,000 تومان

• مثال 3: محاسبه مالیات برای مهریه 300 سکه

  ارزش کل مهریه: 300 سکه × 40,000,000 تومان/سکه = 12,000,000,000 تومان

  با توجه به جدول، 300 سکه در بازه بیش از 200 سکه قرار می گیرد و نرخ مالیات 15% است.

  مالیات مهریه = (15 / 100) × 12,000,000,000 تومان = 1,800,000,000 تومان

این مثال ها نشان می دهد که در صورت تصویب چنین طرحی، مهریه های سنگین می تواند بار مالی قابل توجهی را به زوجین تحمیل کند.

مالیات مهریه بر عهده کیست؟ (بر اساس طرح پیشنهادی 1404)

یکی از نقاط کلیدی و بحث برانگیز در طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404، تعیین مسئولیت پرداخت این مالیات است. در حال حاضر که مهریه معاف از مالیات است، این سوال مطرح نیست. اما در صورت تصویب طرح، این مسئولیت به طور خاص مشخص شده است.

مسئولیت پرداخت: تقسیم 50-50 بین زوجین (در صورت تصویب)

بر اساس جزئیات طرح پیشنهادی، در صورت نهایی شدن و تبدیل آن به قانون، مسئولیت پرداخت مالیات مهریه به صورت عادلانه و مساوی بین زوجین تقسیم خواهد شد. این بدان معناست که 50 درصد از مبلغ کل مالیات بر عهده مرد و 50 درصد دیگر بر عهده زن خواهد بود. این رویکرد با هدف ایجاد توازن در مسئولیت های مالی ازدواج و کاهش انگیزه برای تعیین مهریه های بسیار بالا اتخاذ شده است.

چرایی تقسیم مسئولیت: جلوگیری از مهریه های سنگین و ایجاد توازن

تقسیم مسئولیت پرداخت مالیات مهریه بین زوجین دلایل متعددی دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• کاهش مهریه های غیرمتعارف: با اطلاع زوجین از اینکه هر دو باید سهمی از مالیات مهریه را بپردازند، انتظار می رود که در زمان تعیین مهریه، محتاط تر عمل کرده و از تعیین مهریه های بسیار سنگین خودداری کنند. این امر به کاهش بار مالی احتمالی بر روی هر دو طرف در آینده کمک می کند.
• ایجاد توازن و مسئولیت مشترک: این تقسیم مسئولیت می تواند حس مشارکت و مسئولیت پذیری مشترک در قبال تعهدات مالی مربوط به ازدواج را در زوجین تقویت کند. ازدواج یک پیمان مشترک است و تقسیم مالیات نیز می تواند این دیدگاه را ترویج دهد.
• کاهش آمار دعاوی حقوقی: مهریه های سنگین یکی از عوامل اصلی طلاق و دعاوی حقوقی طولانی مدت در دادگاه های خانواده است. با منطقی تر شدن مهریه ها، ممکن است تعداد این پرونده ها و چالش های حقوقی مرتبط با آن ها نیز کاهش یابد.

این رویکرد نشان دهنده تلاشی برای بازتعریف و اصلاح برخی جنبه های فرهنگی و حقوقی مربوط به مهریه در جامعه است. هرچند که مجدداً تاکید می شود، این موارد صرفاً بر اساس طرح پیشنهادی است و تا زمان تصویب نهایی، وضعیت معافیت مالیاتی مهریه پابرجا خواهد بود.

زمان پرداخت مالیات مهریه (بر اساس طرح پیشنهادی 1404)

یکی دیگر از جزئیات مهم در طرح پیشنهادی مالیات مهریه 1404، زمان پرداخت این مالیات است. این موضوع می تواند تأثیر مستقیمی بر فرآیند ثبت ازدواج داشته باشد. البته باید به خاطر داشت که این بخش نیز تنها در صورت تصویب طرح، جنبه اجرایی پیدا خواهد کرد.

زمان مقرر: هنگام ثبت رسمی عقدنامه در دفاتر اسناد رسمی و پیش از صدور سند ازدواج

در صورتی که طرح پیشنهادی مالیات مهریه به قانون تبدیل شود، زمان پرداخت مالیات مهریه به وضوح مشخص شده است: هنگام ثبت رسمی عقدنامه در دفاتر اسناد رسمی و پیش از صدور سند ازدواج. این بدان معناست که زوجین (در صورت تصویب قانون و تعلق مالیات به مهریه تعیین شده) باید هم زمان با مراجعه به دفترخانه برای ثبت رسمی ازدواج و قبل از اینکه سند ازدواج نهایی به آن ها تحویل داده شود، مالیات متعلقه را پرداخت کنند. این پرداخت می تواند در دفترخانه یا از طریق سیستم های مالیاتی مربوطه انجام شود.

این شیوه پرداخت، فرآیند را به ابتدای ازدواج و ثبت آن گره می زند تا از همان ابتدا، شفافیت مالیاتی در مورد مهریه وجود داشته باشد و از انباشت تعهدات مالیاتی در آینده جلوگیری شود.

پیامد عدم پرداخت: عدم امکان دریافت سند ازدواج و تبعات حقوقی بعدی

یکی از مهم ترین پیامدهای عدم پرداخت مالیات مهریه (در صورت تصویب و اجرایی شدن طرح) این است که دفاتر اسناد رسمی از صدور و تحویل سند ازدواج به زوجین خودداری خواهند کرد. این امر می تواند تبعات حقوقی جدی برای زوجین به همراه داشته باشد:

• عدم اعتبار رسمی ازدواج: تا زمانی که سند ازدواج به طور رسمی صادر نشود، اثبات ازدواج و حقوق و تکالیف ناشی از آن در مراجع قانونی دشوار خواهد بود.
• مشکلات در مطالبه حقوق: زن نمی تواند مهریه، نفقه یا سایر حقوق خود را به طور رسمی مطالبه کند. همچنین، مرد نیز در زمینه اثبات زناشویی برای امور مختلف (مانند بیمه، ارث و …) با مشکل مواجه خواهد شد.
• ایجاد بدهی مالیاتی: عدم پرداخت مالیات در زمان مقرر می تواند منجر به اعمال جریمه های مالیاتی بر اساس قوانین مربوطه شود.

وضعیت مهریه اقساطی: مالیات مربوطه (در صورت وجود) باید یکجا در زمان عقد پرداخت شود

موضوع دیگری که در طرح پیشنهادی مورد توجه قرار گرفته، وضعیت مالیات مهریه های اقساطی است. حتی اگر زوجین بر سر پرداخت مهریه به صورت اقساطی توافق کنند و مهریه آن ها مشمول مالیات شود، مالیات مربوطه باید به صورت یکجا و در همان زمان ثبت عقدنامه پرداخت شود. این بدان معناست که تقسیط مهریه، هیچ تأثیری بر شیوه و زمان پرداخت مالیات آن ندارد و بار مالیاتی به صورت کامل در همان ابتدای ازدواج بر عهده زوجین خواهد بود. این حکم با هدف جلوگیری از پیچیدگی های مالیاتی و تضمین وصول مالیات وضع شده است.

تفکیک های کلیدی و رفع سوءتفاهمات رایج

موضوع مالیات مهریه اغلب با سوءتفاهمات و اشتباهات رایج بسیاری همراه است، به خصوص زمانی که با مفاهیم مالیاتی دیگر مانند مالیات سکه یا حق ثبت اشتباه گرفته می شود. شفاف سازی این تفاوت ها برای درک صحیح وضعیت مالیاتی مهریه ضروری است.

تفاوت مالیات بر مهریه و مالیات سکه

این یکی از حیاتی ترین بخش ها برای شفاف سازی است:

• مالیات بر مهریه: همانطور که قبلاً ذکر شد، بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، اصل مهریه (حتی اگر به صورت سکه باشد) به طور کامل از مالیات معاف است. این معافیت تا زمان تصویب و اجرایی شدن طرح پیشنهادی 1404 پابرجا خواهد بود.
• مالیات سکه: مالیات سکه موضوعی کاملاً متفاوت است که به خرید و فروش یا نگهداری حجم بالای سکه طلا در معاملات اقتصادی مربوط می شود. این مالیات معمولاً به افرادی تعلق می گیرد که تعداد زیادی سکه را از بانک مرکزی یا بازار آزاد خریداری کرده و این خرید جنبه تجاری یا سرمایه گذاری عمده پیدا می کند. سازمان امور مالیاتی در برخی سال ها، بر اساس اطلاعات دریافتی از بانک مرکزی، برای خریداران عمده سکه، مالیات بر درآمد یا ارزش افزوده تعیین کرده است.

  تاکید مجدد: سکه ای که به عنوان مهریه به زن تعلق می گیرد، حتی اگر تعداد آن زیاد باشد، به دلیل ماهیت حقوقی اش به عنوان مهریه، از پرداخت مالیات سکه معاف است. دلیل این معافیت، تفاوت در ماهیت دریافت است؛ مهریه یک حق شرعی و قانونی است، در حالی که خرید و فروش سکه یک فعالیت اقتصادی محسوب می شود.

• نکته مهم: مالیات بر درآمد حاصل از فروش سکه های دریافتی به عنوان مهریه (در صورت کسب سود): اگر زن پس از دریافت سکه ها به عنوان مهریه، اقدام به فروش آن ها کند و از این فروش سودی به دست آورد، این سود می تواند مشمول مالیات بر درآمد شود. در این صورت، مالیات به اصل مهریه تعلق نگرفته، بلکه به درآمد حاصل از فروش دارایی (سکه) تعلق می گیرد. این وضعیت مشابه فروش هر دارایی دیگری است که با سود همراه باشد.

تفاوت مالیات بر مهریه و حق ثبت مهریه

• حق ثبت مهریه: حق ثبت مهریه، هزینه ای اداری است که هنگام ثبت رسمی سند ازدواج در دفاتر اسناد رسمی دریافت می شود. این هزینه به صورت درصدی از میزان مهریه (معمولاً بالای سقف 110 سکه) محاسبه و به حساب سازمان ثبت اسناد واریز می شود. هدف از آن، تنظیم گری و کاهش مهریه های سنگین و همچنین پوشش هزینه های دفتری و اداری است.
• توضیح اینکه حق ثبت یک نوع مالیات نیست: حق ثبت، مالیات به معنای واقعی کلمه نیست؛ بلکه یک تعرفه خدماتی و اداری است که برای ثبت یک سند رسمی پرداخت می شود. این مبلغ ارتباطی به مالیات های مستقیم یا غیرمستقیم دولتی که با هدف کسب درآمد عمومی وضع می شوند، ندارد.

وضعیت مالیاتی مهریه های غیرنقدی (ملک، خودرو، سهام و…)

• اصل مهریه معاف از مالیات است: همانند مهریه نقدی، مهریه های غیرنقدی نیز (اعم از ملک، خودرو، سهام، طلاجات خاص و …) به موجب ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، از پرداخت مالیات بر مهریه معاف هستند.
• هزینه ها و مالیات های مربوط به نقل و انتقال سند این دارایی ها به نام زن: هنگام انتقال مالکیت این دارایی ها به نام زن، هزینه ها و مالیات های مربوط به فرآیند نقل و انتقال آن دارایی خاص باید پرداخت شود. به عنوان مثال، برای انتقال سند ملک، مالیات نقل و انتقال ملک (که بر عهده انتقال دهنده است) و عوارض شهرداری دریافت می شود. برای خودرو نیز، هزینه های نقل و انتقال و مالیات مربوطه مطرح است. این مالیات ها، مالیات بر مهریه نیستند، بلکه مالیات بر نقل و انتقال دارایی مورد نظر هستند که فارغ از دلیل انتقال (مثلاً فروش یا مهریه) دریافت می شوند.

قانون مهریه 110 سکه و سوءتفاهم قانون 14 سکه

• تشریح قانون حمایت خانواده در مورد سقف 110 سکه برای امکان جلب و بازداشت مرد: قانون حمایت خانواده، سقفی برای مهریه تعیین نکرده است، اما در مورد امکان جلب و بازداشت مرد برای مهریه، محدودیت 110 سکه را اعمال کرده است. به این معنا که مرد برای پرداخت تا 110 سکه مهریه می تواند جلب و بازداشت شود. اما برای مهریه های بیش از 110 سکه، زن باید استطاعت مالی مرد را اثبات کند و تنها در صورت اثبات استطاعت، امکان جلب و بازداشت مرد برای مازاد 110 سکه وجود دارد.
• رفع اشتباه رایج در مورد قانون 14 سکه: اصطلاح قانون 14 سکه در واقع به عنوان یک قانون رسمی در نظام حقوقی ایران وجود ندارد. این عدد بیشتر ناشی از عرف قضایی یا سوءبرداشت از برخی آراء دادگاه ها است. در برخی پرونده ها، خصوصاً در مراحل اعسار (ناتوانی از پرداخت بدهی)، ممکن است دادگاه ها در پرداخت مهریه به صورت اقساط، مبلغی معادل 14 سکه یا کمتر را به عنوان پیش پرداخت در نظر بگیرند یا در مورد سقف پرداخت مهریه توسط ستاد دیه و سایر نهادهای حمایتی، این رقم مطرح شده باشد. اما هیچ قانونی که به طور رسمی مهریه را به 14 سکه محدود کند، وجود ندارد و مهریه همان چیزی است که در سند ازدواج ثبت شده است.

مالیات مهریه در سناریوی فوت (زن یا شوهر)

سناریوی فوت یکی از زوجین، مسائل حقوقی و مالی خاصی را در مورد مهریه به وجود می آورد. اما نکته مهم این است که این وضعیت به طور مستقیم بر معافیت مالیاتی اصل مهریه تأثیری نمی گذارد.

در صورت فوت زن

اگر زن قبل از دریافت کامل مهریه خود فوت کند، مهریه او جزو ماترک (اموالی که از متوفی به جا می ماند) محسوب می شود. در این حالت، ورثه قانونی زن (مانند فرزندان، پدر و مادر) می توانند مهریه را از شوهر یا ورثه او مطالبه کنند. نکته کلیدی این است که در این سناریو نیز، مهریه همچنان از پرداخت مالیات بر مهریه معاف است. به عبارت دیگر، نه زن در زمان حیاتش بابت مهریه مالیات می پردازد و نه ورثه او پس از فوتش بابت مطالبه و دریافت مهریه از شوهر.

در صورت فوت شوهر

اگر شوهر قبل از پرداخت کامل مهریه فوت کند، مهریه زن جزو دیون ممتاز متوفی محسوب می شود. این بدان معناست که مهریه زن بر سایر بدهی های متوفی مقدم است و پیش از تقسیم ارث بین ورثه، باید از ماترک (ترکه) او پرداخت شود. زن می تواند مهریه خود را از اموال باقیمانده از شوهر مطالبه کند. در این وضعیت نیز، مهریه همچنان معاف از مالیات بر مهریه است. پرداخت مهریه از ماترک مرد، مشمول هیچ گونه مالیات مستقیم بر مهریه نخواهد شد.

نکته: مالیات بر ارث (در صورت انتقال دارایی های دریافتی از مهریه به ورثه) موضوعی جداگانه است

اگرچه اصل مهریه در هر دو سناریوی فوت معاف از مالیات است، اما باید به یک نکته مهم توجه داشت: مالیات بر ارث. اگر زنی پس از دریافت مهریه (چه نقدی و چه غیرنقدی) فوت کند و این دارایی ها به ورثه او منتقل شود، ورثه ممکن است بر اساس قوانین مالیات بر ارث، مشمول پرداخت مالیات بر این دارایی ها (به عنوان بخشی از ماترک متوفی) شوند. در این حالت، مالیات به ارث تعلق می گیرد، نه به مهریه. به عبارت دیگر، مالیات بر ارث، موضوعی کاملاً جداگانه از مالیات بر مهریه است و به ماهیت دارایی (در اینجا مهریه دریافتی) در زمان انتقال به ورثه مربوط می شود، نه به ماهیت آن در زمان دریافت اولیه توسط زن.

در هر دو حالت فوت زن یا شوهر، اصل مهریه همچنان از مالیات معاف است و تنها در صورت انتقال یا فروش آن، موضوع مالیات بر ارث یا انتقال دارایی می تواند مطرح شود.

جمع بندی و نتیجه گیری نهایی

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زنان در نظام حقوقی و فقهی ایران، همواره کانون توجه بوده است. در طول این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف مالیات مهریه پرداختیم تا تصویری شفاف و جامع از وضعیت کنونی و طرح های احتمالی آینده ارائه دهیم. مهم ترین نکته ای که باید در ذهن داشت، معافیت کامل مهریه از مالیات بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم در زمان حال است. این معافیت، تمامی اشکال مهریه، از سکه و وجه نقد گرفته تا ملک و خودرو، را شامل می شود.

با این حال، فضای بحث برانگیز پیرامون «قانون مالیات مهریه 1404» و طرح های پیشنهادی برای وضع مالیات پلکانی بر مهریه های بیش از 14 سکه، باعث نگرانی هایی شده است. لازم است تاکید مجدد شود که این طرح ها هنوز به تصویب نهایی نرسیده و جنبه قانونی پیدا نکرده اند. بنابراین، تا اطلاع ثانوی، هیچ مالیاتی بر مهریه وضع نشده و دریافت آن معاف از مالیات است. در صورت تصویب احتمالی، مسئولیت پرداخت مالیات (بر اساس طرح پیشنهادی) به صورت 50-50 بین زوجین خواهد بود و زمان پرداخت آن نیز هنگام ثبت عقدنامه و قبل از صدور سند ازدواج پیش بینی شده است.

برای جلوگیری از سردرگمی، تفکیک «مالیات بر مهریه» از «مالیات سکه» (که به خرید و فروش عمده سکه تعلق می گیرد) و همچنین از «حق ثبت مهریه» (که یک هزینه اداری است) بسیار حیاتی است. همچنین، مالیات بر نقل و انتقال اموال غیرنقدی که به عنوان مهریه داده می شوند، نباید با مالیات بر خود مهریه اشتباه گرفته شود.

در نهایت، آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به مهریه برای تمامی زوجین و افرادی که درگیر مسائل خانواده هستند، امری ضروری است. توصیه می شود که برای دریافت اطلاعات دقیق و به روز در مورد وضعیت مالیاتی و حقوقی مهریه، حتماً با وکلای متخصص در حوزه حقوق خانواده یا مشاوران مالیاتی مجرب مشورت کنید تا بتوانید با دیدی باز و آگاهانه، تصمیمات درست و مناسب را اتخاذ نمایید.

سوالات متداول

آیا مهریه در سال 1404 قطعاً مشمول مالیات می شود؟

خیر، طرح پیشنهادی مالیات مهریه برای سال 1404 هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است. در حال حاضر و تا زمان تصویب رسمی، مهریه بر اساس ماده 144 قانون مالیات های مستقیم، کاملاً معاف از مالیات است.

تا چند سکه مهریه (بر اساس طرح پیشنهادی) مالیات ندارد؟

بر اساس طرح پیشنهادی (که هنوز قانونی نیست)، مهریه تا سقف 14 سکه بهار آزادی از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

مالیات 114 سکه مهریه چقدر خواهد شد؟ (با فرض تصویب)

با فرض تصویب طرح پیشنهادی، 114 سکه مهریه در بازه از 101 تا 200 سکه قرار می گیرد که نرخ مالیات برای آن 2% از ارزش کل مهریه است. مبلغ دقیق مالیات به ارزش روز سکه در زمان عقد بستگی خواهد داشت.

اگر مهریه من ملک یا خودرو باشد، آیا مالیات می خورد؟

خیر، خودِ مهریه (چه ملک و چه خودرو) از مالیات بر مهریه معاف است. اما هزینه ها و مالیات های مربوط به نقل و انتقال سند این دارایی ها به نام زن (مانند مالیات نقل و انتقال ملک یا عوارض شهرداری) طبق قوانین مربوط به آن دارایی ها محاسبه و پرداخت می شود.

حق ثبت مهریه چه تفاوتی با مالیات مهریه دارد؟

حق ثبت مهریه یک هزینه اداری است که هنگام ثبت رسمی سند ازدواج در دفاتر اسناد رسمی دریافت می شود و نوعی مالیات محسوب نمی شود. در مقابل، مالیات مهریه (که در حال حاضر وجود ندارد و صرفاً یک طرح پیشنهادی است) به عنوان یک عوارض دولتی بر اصل مهریه (در صورت بالا بودن مبلغ آن) وضع می شود.

آیا فروش سکه هایی که به عنوان مهریه گرفته ام، مشمول مالیات می شود؟

اصل دریافت سکه به عنوان مهریه معاف از مالیات است. اما اگر پس از دریافت، سکه ها را بفروشید و از این معامله سودی کسب کنید، این سود ممکن است مشمول مالیات بر درآمد شود، درست مانند فروش هر دارایی دیگری که با سود همراه باشد.

در صورت فوت زن یا شوهر، آیا مهریه مالیاتی خواهد داشت؟

خیر، اصل مهریه در هر دو سناریوی فوت (چه زن و چه شوهر) همچنان از مالیات بر مهریه معاف است. اما اگر دارایی های دریافت شده از مهریه به ورثه منتقل شود، ممکن است مشمول مالیات بر ارث (که موضوعی جداگانه است) شود.

قانون 14 سکه مهریه واقعیت دارد؟

خیر، اصطلاح قانون 14 سکه مهریه به عنوان یک قانون رسمی در ایران وجود ندارد. قانون حمایت خانواده به سقف 110 سکه برای امکان جلب و بازداشت مرد اشاره دارد. عدد 14 سکه بیشتر یک عرف قضایی یا سوءتفاهم رایج است که در برخی پرونده ها یا با هدف حمایت از مردان در شرایط اعسار مطرح می شود.