شهر شیطان در صربستان

در دل طبیعت بکر و کوهستانی جنوب صربستان پدیده ای زمین شناختی رخ نموده که از دیرباز ذهن بومیان و بازدیدکنندگان را به یک اندازه درگیر کرده است. منطقه ای که به دلیل شکل گیری های سنگی شگفت انگیز و چشمه های آب ترش و رنگارنگش به «شهر شیطان» شهرت یافته است. این نام مرموز خود گویای داستان ها و افسانه هایی است که ریشه در باورهای قدیمی منطقه دارند و این مکان را هاله ای از رمز و راز پوشانده اند. شهر شیطان نه تنها یک جاذبه طبیعی نادر است بلکه گنجینه ای از روایت های فولکلوریک محسوب می شود که در این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد گوناگون آن از ساختار زمین شناختی منحصر به فرد ستون های سنگی و ویژگی های شیمیایی چشمه هایش گرفته تا افسانه های محلی و اهمیت تاریخی کلیسای باستانی سنت پتکا در این منطقه خواهیم پرداخت. با ما همراه شوید تا پرده از اسرار این شهر عجیب برداریم و دریابیم چرا این نقطه از صربستان همواره الهام بخش داستان ها و موضوع کنجکاوی دانشمندان و گردشگران بوده است.

شهر شیطان که در زبان صربی به آن «جاولیا واروش» (Đavolja Varoš) گفته می شود نام منطقه ای طبیعی و بسیار خاص در جنوب کشور صربستان است. این منطقه به خاطر مجموعه ای از ستون های سنگی طبیعی شهرت یافته که ظاهری عجیب و غیرعادی دارند و به همین دلیل افسانه ها و داستان های محلی متعددی درباره چگونگی شکل گیری آن ها شکل گرفته است. این ستون ها که تعدادشان به بیش از ۲۰۰ عدد می رسد در اثر فرآیندهای طولانی مدت فرسایش خاک و سنگ به وجود آمده اند و هر کدام کلاهکی سنگی بر فراز خود دارند که آن ها را از فرسایش بیشتر محافظت می کند. شهر شیطان نه تنها یک پدیده زمین شناختی جالب توجه است بلکه به دلیل نام و داستان های پیرامونش فضایی مرموز و تا حدی ترسناک دارد که کنجکاوی بازدیدکنندگان را برمی انگیزد. این منطقه به عنوان یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین جاذبه های طبیعی صربستان به شمار می رود و سالانه گردشگران زیادی را از سراسر جهان به سوی خود جذب می کند تا از نزدیک شاهد این عجایب باشند.

شهر شیطان به واسطه ویژگی های منحصر به فرد طبیعی و زمین شناختی خود به عنوان یکی از عجایب هفت گانه کشور صربستان شناخته شده است. این عنوان اهمیت و جایگاه ویژه ی این منطقه را در میان جاذبه های گردشگری و طبیعی صربستان نشان می دهد و آن را در کنار دیگر پدیده های برجسته این کشور قرار می دهد. انتخاب شهر شیطان به عنوان یکی از عجایب هفت گانه نه تنها به دلیل ظاهر شگفت انگیز ستون های سنگی آن است بلکه به خاطر ترکیب نادر این سازندهای زمین شناختی با چشمه های آب معدنی بسیار اسیدی و رنگارنگ و همچنین پیشینه غنی از افسانه ها و داستان های محلی است که مجموعه ای بی نظیر را خلق کرده اند. این مجموعه از عوامل شهر شیطان را به مکانی تبدیل کرده که نه تنها از نظر علمی مورد توجه قرار دارد بلکه از منظر فرهنگی و تاریخی نیز حائز اهمیت است و تجربه ای فراموش نشدنی را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد و جایگاه آن را به عنوان یکی از شگفتی های طبیعی ملی تثبیت می کند.

شهر شیطان در بخش جنوبی کشور صربستان واقع شده است. این منطقه در دامنه کوه رادان (Radan Mountain) در نزدیکی شهر کورشوملیا (Kuršumlija) قرار دارد. موقعیت جغرافیایی آن در منطقه ای کوهستانی و نسبتاً دورافتاده به حفظ بکر بودن و جذابیت طبیعی آن کمک کرده است. دسترسی به شهر شیطان معمولاً از طریق جاده هایی صورت می گیرد که از شهرهای اطراف به سمت این منطقه کشیده شده اند. مسیرهای منتهی به شهر شیطان اغلب از میان مناظر طبیعی زیبا و روستاهای کوچک عبور می کنند که خود بخشی از تجربه سفر به این منطقه محسوب می شود. این موقعیت مکانی شهر شیطان را به مقصدی ایده آل برای دوستداران طبیعت زمین شناسی و کسانی که به دنبال کشف مکان های کمتر شناخته شده و پر رمز و راز هستند تبدیل کرده است. نزدیکی آن به مرزهای کشورهای همسایه نیز آن را به مقصدی قابل دسترس برای گردشگران منطقه بالکان تبدیل کرده است.

جاذبه های طبیعی و دیدنی این شهر

جاذبه های اصلی شهر شیطان را دو پدیده طبیعی بسیار خاص تشکیل می دهند: ستون های سنگی عجیب و غریب و چشمه های آب معدنی با ویژگی های غیرعادی. این دو عنصر در کنار هم چشم اندازی منحصر به فرد و تا حدی وهم آلود را خلق کرده اند که شهرت جهانی این منطقه را رقم زده است. علاوه بر این پدیده های طبیعی بقایای یک کلیسای باستانی نیز در نزدیکی این منطقه وجود دارد که اهمیت تاریخی و فرهنگی به آن می بخشد و با افسانه های محلی گره خورده است. بازدید از این سه بخش اصلی تجربه کاملی از شهر شیطان را ارائه می دهد و به درک بهتر ویژگی های طبیعی و داستان های پیرامون آن کمک می کند. هر یک از این جاذبه ها به تنهایی دلیلی برای بازدید از این منطقه شگفت انگیز هستند اما ترکیب آن هاست که شهر شیطان را به مکانی واقعاً استثنایی تبدیل کرده است.

شیاطین سنگی

ستون های سنگی شهر شیطان که گاهی به آن ها «شیاطین سنگی» یا دودکش پری نیز گفته می شود برجسته ترین ویژگی طبیعی این منطقه هستند. این سازندها در اثر فرآیندهای فرسایش دیفرانسیلی به وجود آمده اند. لایه های نرم تر خاک و رس در اثر بارش باران و وزش باد به تدریج فرسایش یافته اند در حالی که قطعات بزرگ تر سنگی که به عنوان کلاهک بر فراز این ستون ها قرار گرفته اند لایه های زیرین خود را در برابر فرسایش محافظت کرده اند. نتیجه این فرآیند طولانی شکل گیری بیش از ۲۰۰ ستون عمودی است که ارتفاع آن ها از ۲ متر تا ۱۵ متر متغیر است و عرض پایه شان بین نیم متر تا ۳ متر در نوسان است. وجود کلاهک های سنگی بر فراز این ستون ها به آن ها ظاهری شبیه به انسان یا موجودات عجیب داده و باعث شده تا در طول تاریخ داستان ها و افسانه های زیادی درباره تبدیل شدن موجودات زنده به سنگ در این مکان شکل گیرد. این ستون ها نمونه ای نادر و خیره کننده از قدرت فرسایش و شکل دهی طبیعت هستند.

چشمه های عجیب و غریب شهر شیطان

علاوه بر ستون های سنگی شهر شیطان به داشتن چشمه های آب معدنی با ویژگی های غیرعادی نیز شهرت دارد. در این منطقه دو چشمه اصلی وجود دارد که به دلیل ترکیب شیمیایی خاص آبشان بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. آب این چشمه ها به شدت اسیدی است و غلظت بالایی از مواد معدنی مختلف به ویژه آهن در آن وجود دارد. این ویژگی ها باعث شده که آب چشمه ها طعم و بوی خاصی داشته باشد و به دلیل اکسیداسیون آهن در تماس با هوا رنگ های غیرعادی به خود بگیرد به خصوص رنگ قرمز مایل به نارنجی که در مسیر جریان آب قابل مشاهده است. مردم محلی از دیرباز به این چشمه ها نام های مرموزی داده اند و داستان های زیادی درباره خواص درمانی یا منشأ فراطبیعی آن ها نقل می کنند. هرچند که دانشمندان هشدار می دهند آب این چشمه ها به دلیل اسیدیته بالا و غلظت زیاد مواد معدنی برای نوشیدن مناسب نیست اما ظاهر عجیب و غریب و رنگ های خاص آب آن ها بخشی جدایی ناپذیر از جذابیت و رمز و راز شهر شیطان را تشکیل می دهد.

دو آبراه شیطان و جهنم با آب اسیدی در شهر شیطان

دو چشمه اصلی در شهر شیطان که به دلیل ویژگی های خاصشان شهرت یافته اند توسط مردم محلی به نام های «آبراه شیطان» (Đavolja voda) و «آبراه جهنم» (Paklena voda) خوانده می شوند. این نام ها بازتاب دهنده ظاهر و خواص غیرعادی آب آن ها در باور عامه است. آب این چشمه ها به شدت اسیدی است؛ به طوری که میزان pH یکی از آن ها به حدود ۱.۵ می رسد که بسیار پایین تر از آب آشامیدنی معمولی و حتی اسیدی تر از آب لیمو است. علاوه بر اسیدیته بالا غلظت مواد معدنی در این آب ها فوق العاده زیاد است حدود ۱۵ گرم در لیتر که تقریباً ده هزار برابر بیشتر از آب آشامیدنی استاندارد است. وجود مقادیر بالای آهن در آب این چشمه ها به خصوص در آبراه جهنم باعث می شود که پس از خروج از زمین و تماس با اکسیژن هوا فرآیند اکسیداسیون رخ دهد و رنگ آب به قرمز تیره یا نارنجی تغییر کند. این رنگ های درخشان در تضاد با محیط اطراف منظره ای چشم نواز و در عین حال کمی ترسناک ایجاد می کنند و به تقویت افسانه های شیطانی منطقه کمک کرده اند. وجود این چشمه های اسیدی و معدنی در کنار ستون های سنگی شهر شیطان را به یک آزمایشگاه طبیعی بی نظیر تبدیل کرده است.

کلیسای سنت پتکا در شهر شیطان

در نزدیکی منطقه ستون های سنگی و چشمه های شهر شیطان بقایای یک کلیسای کوچک وجود دارد که به سنت پتکا (St. Petka) اختصاص دارد. این کلیسا که قدمت آن به قرن سیزدهم میلادی بازمی گردد اهمیت تاریخی و فرهنگی ویژه ای برای مردم محلی دارد. اگرچه امروزه بیشتر به صورت ویرانه باقی مانده اما در سال های اخیر بخش هایی از آن مرمت و بازسازی شده است. کلیسای سنت پتکا در افسانه ها و باورهای مردم محلی نقش مهمی ایفا می کند. طبق یکی از روایت ها مردم منطقه برای رهایی از آزار شیاطین به این کلیسا پناه آورده و با دعا و نیایش موجب تبدیل شدن شیاطین به ستون های سنگی شده اند. علاوه بر این مردم محلی معتقدند که این مکان دارای خواص شفابخش است و برای درمان بیماری ها به آنجا می روند. یکی از رسوم رایج در این کلیسا بستن روسری یا تکه ای پارچه به درختان اطراف آن است که به نیت شفا و دفع بیماری انجام می شود. پس از گذشت یک هفته این پارچه ها دفن می شوند تا بیماری با آن ها دفن شود. وجود این کلیسای باستانی در کنار پدیده های طبیعی عجیب لایه دیگری از رمز و راز و اهمیت فرهنگی به شهر شیطان می افزاید.

ویژگی های خاص شهر شیطان

شهر شیطان مجموعه ای از ویژگی های خاص و نادر را در خود جای داده که آن را از سایر نقاط متمایز می کند. برجسته ترین این ویژگی ها شکل گیری های زمین شناختی موسوم به «ستون های سنگی» یا «دودکش پری» هستند که با ارتفاعات و اشکال متنوع و کلاهک های سنگی بر فرازشان منظره ای فرازمینی ایجاد کرده اند. تعداد زیاد این ستون ها در یک منطقه نسبتاً کوچک پدیده ای کم نظیر محسوب می شود. ویژگی خاص دیگر وجود چشمه های آب معدنی فوق العاده اسیدی با غلظت بسیار بالای املاح است که به دلیل وجود آهن رنگ های قرمز و نارنجی خیره کننده ای به خود می گیرند. ترکیب این دو پدیده طبیعی نادر یعنی ستون های سنگی و چشمه های اسیدی شهر شیطان را به یک پدیده زمین شناختی استثنایی تبدیل کرده است. علاوه بر جنبه های زمین شناختی غنای افسانه ها و داستان های محلی که درباره منشأ این پدیده ها شکل گرفته اند به ویژه داستان هایی که به نقش شیطان و تبدیل شدن انسان ها یا شیاطین به سنگ اشاره دارند بعد فرهنگی و مرموزی به این منطقه می بخشد. همچنین وجود بقایای کلیسای باستانی سنت پتکا و باورهای مرتبط با شفابخشی آن اهمیت تاریخی و مذهبی به این مکان می افزاید. این مجموعه از ویژگی ها در کنار هم شهر شیطان را به مقصدی منحصر به فرد و جذاب برای گردشگران و محققان تبدیل کرده است.

افسانه های شهر شیطان صربستان

افسانه ها بخش جدایی ناپذیری از هویت شهر شیطان هستند و در طول قرن ها مردم محلی داستان های گوناگونی برای توجیه ظاهر عجیب این منطقه نقل کرده اند. این افسانه ها معمولاً منشأ پدیده ها را به نیروهای ماوراءالطبیعه به ویژه شیطان نسبت می دهند. یکی از مشهورترین افسانه ها این است که در گذشته مردمانی در این منطقه زندگی می کردند که بسیار خوب و باایمان بودند اما شیطان برای گمراه کردن آن ها کلیسایی شیطانی ساخت و مردم را به سمت گناه کشاند. فرشتگان از خداوند خواستند تا مانع این کار شود و خداوند طوفانی سهمگین فرستاد که تمام مردم گناهکار را به سنگ تبدیل کرد و ستون های سنگی کنونی به وجود آمدند. افسانه ای دیگر بیان می کند که این ستون ها در واقع خود شیاطینی بودند که مردم را آزار می دادند. مردم به کلیسای سنت پتکا پناه بردند و دعا کردند و خداوند شیاطین را به سنگ تبدیل کرد. روایت دیگری نیز وجود دارد که به یک جشن عروسی اشاره دارد؛ طبق این داستان شیطان سعی داشت وصلت نامشروعی بین خواهر و برادری برقرار کند اما خداوند برای جلوگیری از این گناه و عبرت دیگران تمام مهمانان عروسی را به سنگ تبدیل کرد. این افسانه ها اگرچه پایه علمی ندارند اما به غنای فرهنگی و جذابیت مرموز شهر شیطان افزوده اند و دلیل اصلی نامگذاری این منطقه به «شهر شیطان» هستند.

علت بوجود آمدن شهر شیطان

علت بوجود آمدن پدیده های طبیعی در شهر شیطان هم از منظر علمی و هم از منظر افسانه ای قابل بررسی است. از دیدگاه علمی ستون های سنگی نتیجه فرآیندهای زمین شناختی طولانی مدت هستند. این منطقه دارای خاک و سنگ های آتشفشانی است که شامل لایه های نرم تر و سخت تر هستند. فرسایش ناشی از آب باران و جریان های سطحی به تدریج لایه های نرم تر را از بین می برد. با این حال قطعات بزرگ تر سنگ که به عنوان کلاهک بر فراز برخی نقاط قرار گرفته اند لایه های زیرین خود را در برابر این فرسایش محافظت می کنند. این فرآیند دیفرانسیلی در طول هزاران سال منجر به شکل گیری ستون های باریک با کلاهک در بالا شده است. چشمه های اسیدی نیز نتیجه فعالیت های زمین گرمایی زیرزمینی و وجود مقادیر زیادی مواد معدنی محلول در آب هستند که از لایه های زیرین زمین به سطح می آیند. این توضیحات علمی مبنای شکل گیری این پدیده های طبیعی را روشن می کند. اما در مقابل افسانه های محلی که پیشتر ذکر شد علت بوجود آمدن این ستون ها و چشمه ها را به دخالت نیروهای ماوراءالطبیعه به ویژه شیطان و قدرت خداوند نسبت می دهند. این دو دیدگاه علمی و افسانه ای در کنار هم تصویری کامل تر و جذاب تر از شهر شیطان ارائه می دهند؛ یکی به دنبال تبیین منطقی پدیده هاست و دیگری ریشه در باورها و فرهنگ مردم منطقه دارد.

بازدید از شهر شیطان

بازدید از شهر شیطان تجربه ای منحصر به فرد برای علاقه مندان به طبیعت زمین شناسی افسانه ها و تاریخ است. این منطقه به عنوان یک پارک طبیعی حفاظت شده امکانات محدودی برای بازدیدکنندگان دارد تا بکر بودن آن حفظ شود اما مسیرهای پیاده روی مشخصی برای دسترسی به ستون های سنگی و چشمه ها وجود دارد. بهترین زمان برای بازدید از شهر شیطان فصول بهار و تابستان است زمانی که هوا معتدل تر است و طبیعت اطراف سرسبز و دلپذیر است. در این فصول تعداد بازدیدکنندگان نیز بیشتر است. در پاییز و زمستان نیز امکان بازدید وجود دارد اما شرایط آب و هوایی ممکن است دشوارتر باشد. برای بازدید کامل از جاذبه های اصلی شامل ستون ها چشمه ها و کلیسای سنت پتکا معمولاً حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز است. مسیرها نسبتاً آسان هستند اما پوشیدن کفش مناسب برای پیاده روی در زمین های ناهموار توصیه می شود. ورودی به منطقه شهر شیطان در حال حاضر رایگان است که این امر بازدید را برای همه آسان تر می کند. در نزدیکی ورودی منطقه امکاناتی مانند پارکینگ و یک مرکز اطلاعات کوچک ممکن است در دسترس باشد.

راه های دسترسی به شهر شیطان صربستان

دسترسی به شهر شیطان در صربستان اغلب با خودروی شخصی یا تورهای گردشگری امکان پذیر است. این منطقه در حدود ۲۸۸ کیلومتری جنوب بلگراد پایتخت صربستان قرار دارد. مسیر اصلی برای رسیدن به شهر شیطان معمولاً از طریق جاده های اصلی به سمت جنوب صربستان و سپس انحراف به سمت شهر کورشوملیا است. از کورشوملیا جاده های محلی به سمت دامنه کوه رادان و منطقه شهر شیطان منتهی می شوند. تابلوی راهنما در مسیرها وجود دارد که راهنمایی لازم را ارائه می دهد. برای کسانی که به خودروی شخصی دسترسی ندارند شرکت در تورهای یک روزه یا چند روزه که از بلگراد یا سایر شهرهای بزرگ صربستان به مقصد شهر شیطان برگزار می شوند گزینه مناسبی است. این تورها معمولاً شامل حمل و نقل و گاهی اوقات راهنما نیز هستند. همچنین می توان با اتوبوس یا قطار تا نزدیک ترین شهر بزرگ مانند نیش (Niš) یا کورشوملیا سفر کرد و از آنجا با تاکسی یا وسیله نقلیه محلی به شهر شیطان رفت اما این روش ممکن است کمی پیچیده تر باشد. مسیر دسترسی نهایی به خود منطقه طبیعی ممکن است شامل پیاده روی کوتاهی باشد بنابراین آمادگی برای کمی فعالیت فیزیکی لازم است.

شهر شیطان کجاست؟

شهر شیطان (Đavolja Varoš) در جنوب کشور صربستان در دامنه کوه رادان و در نزدیکی شهر کورشوملیا واقع شده است.

علت نامگذاری این شهر چیست؟

نامگذاری «شهر شیطان» به دلیل شکل ظاهری عجیب ستون های سنگی و چشمه های آب اسیدی و رنگارنگ آن و همچنین افسانه های محلی متعددی است که منشأ این پدیده ها را به شیطان نسبت می دهند.

راز پنهان شهر شیطان چیست؟

راز پنهان شهر شیطان در ترکیب نادر پدیده های زمین شناختی (ستون های سنگی فرسایشی) و هیدرولوژیکی (چشمه های اسیدی) در کنار غنای افسانه ها و باورهای محلی آن نهفته است که فضایی مرموز و جذاب ایجاد کرده است.

چرا مردم شهر شیطان سنگ شدند؟

طبق افسانه های محلی ستون های سنگی شهر شیطان در واقع انسان ها یا شیاطینی هستند که در اثر دخالت نیروهای الهی یا ماوراءالطبیعه (مانند طوفان یا دعا) به سنگ تبدیل شده اند اما از نظر علمی این ستون ها نتیجه فرسایش طبیعی هستند.