ادعای گروسی: دید آژانس در ایران کافی نیست/ ضرورت احیای بازرسی های برجامی

مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی با بیان این ادعا که سطح بازرسی های این سازمان از تاسیسات هسته ای ایران با پیشرفت های صورت گرفته طی سال های اخیر متناسب نیست خواستار احیای بازرسی ها در سطح توافق سال 94 شد.

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری یوویک، رافایل گروسی به رغم همکاری های گسترده و مثال زدنی ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، در گفت وگو با شبکه سی ان ان گفت: همکاری ها با ایران در سطحی که باید باشد، نیست. اینکه بگوییم هیچ تعاملی وجود ندارد، صحیح نیست و بازرسی های آژانس در ایران جریان دارد، اما من می گویم که بازرسی ما در سطحی که باید دید داشته باشیم نیست. بنابراین ما در این زمینه کمبود داریم.

وی با اشاره به سفر اخیرش به ایران و دیدار با مقام های ارشد کشورمان افزود: یکی از دلایلی که من به ایران رفتم این بود که ببینم آیا می توانیم شرایط را بعد از یک دوره طولانی، این فقدان گفت وگو را بهبود ببخشیم.

مدیرکل آژانس در پاسخ به سووالی درباره سطح دسترسی های آژانس در ایران گفت: بازرسی هایی که در حال حاضر انجام می دهیم متناسب با توافقات ابتدایی پادمانی است. اما در خصوص ایران، فعالیت های هسته ای گسترده تر است و مسایلی وجود دارد مانند سانتریفیوژهای نسل جدید که مقدار قابل توجهی اورانیوم غنی شده و نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای تولید می کنند و ما در این زمینه دید نداریم.

وی بیان داشت: این بخش از بازرسی های بیشتر، قسمتی از توافق تقریبا غیر فعال برجام است که بعد از خروج آمریکا از این توافق و سپس ایران، به حاشیه رانده شد. بنابراین ما در شرایطی هستیم که آژانس دید زیادی را نسبت به فعالیت های راهبردی در ایران از دست داده است و ما به رغم اینکه برجام اجرا نمی شود، در تلاش هستیم این روند را احیا کنیم؛ از این جهت شرایط دشوار است.

گروسی در پاسخ به این سووال «شما ژانویه گذشته گفتید ایران اورانیوم غنی شده کافی برای تولید چند سلاح اتمی دارد. آیا این هشدار همچنان پابرجاست؟» ادعا کرد: بله همینطور است و چه بسا بیشتر؛ چون آن ها به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهند. اما باید این مساله را روشن کنیم این بدین معنا نیست که آن ها در مقطع کنونی سلاح هسته ای دارند.

وی سپس توضیح داد تولید سلاح هسته ای مراحلی دارد که غنی سازی اورانیوم یکی از مراحل است و مسایل ضروری دیگری وجود دارد که شما بتوانید یک کلاهک هسته ای فعال داشته باشید.

مدیرکل آژانس ادامه داد: ما در تلاش هستیم که سطحی از فعالیت ها، بازرسی ها و نظارت در ایران را بازسازی کنیم که آژانس بتواند درباره تهدید آمیز نبودن فعالیت های هسته ای ایران به جامعه جهانی اطمینان لازم را بدهد.

گروسی ادعا کرد: این ها مذاکرات پیچیده ای است که گفت وگوهای سیاسی و بسیار فنی را شامل می شود و ما تلاش می کنیم که به یک راه حل مناسب برسانیم.

او همچنین در پاسخ به این سووال آیا جنگ غزه کار آژانس را دشوار کرده است؟ افزود: بله، چون ما در خلا کار نمی کنیم. سطح تنش در حدی است که همه می دانیم و اصفهان، جایی که من رفته بودم هدف تبادلات اخیر آتش میان اسراییل و ایران بود.

وی با اشاره به اینکه شماری از تاسیسات اتمی ایران در اصفهان مستقر است افزود: باید بگویم که هیچ کدام (از مراکز اتمی) بر اثر موشک ها، راکت ها یا هرچه که بود، آسیبی ندیده است.

اما ادعای گروسی درباره کافی نبودن سطح بازرسی ها در ایران در حالی مطرح می شود که مقامات کشورمان بارها تاکید کرده که تدابیر جبرانی صورت گرفته در برجام به هیچ وجه مستقیم یا غیرمستقیم بر توانایی آژانس برای انجام بازرسی های خود در ایران تاثیر نمی گذارد.

نمایندگی دایم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و دیگر سازمان های بین المللی مستقر در وین اسفند سال گذشته طی بیانیه ای با اشاره به این نکته که در حال حاضر کلاً تعداد 120 بازرس منتصب برای جمهوری اسلامی ایران در اختیار آژانس است، تصریح کرد: این به وضوح نشان می دهد که ایران تمایل دارد آژانس را قادر سازد تا وظایف خود را با بهره مندی از تخصص بازرسان مختلف انجام دهد.

به گزارش یوویک، ایران پس از امضای برجام در سال 1394 با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسیولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در 16 گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تایید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در 18 اردیبهشت 1397 (8 می 2018) بازگردانده شد.

جمهوری اسلامی ایران سال 2018 سازو کار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف های عضو برجام با صدور بیانیه ای، 11 تعهد را برای جبران خسارت های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته ای با اعطای فرصت های 60 روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام به تمام تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده هایشان عمل نکرده اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.

دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه 2021، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه 1+5 محکوم کرد اما همچنان سیاست های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است.

در واقع، تجربه نشان داده که کاخ سفید به رغم ادعای دیپلماسی اراده لازم را برای تصمیم گیری در زمینه بازگشت به برجام و جبران سیاست شکست خورده دولت ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا علیه ایران ندارد.

مذاکرات برای از سرگیری اجرای برجام در هشت دور با حضور نمایندگان گروه 1+4، اتحادیه اروپا و ایران در وین برگزار شد. هیات آمریکایی نیز به صورت غیرمستقیم در گفت وگوها حاضر بود اما نتیجه مذاکرات به دلیل عواملی همچون تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم گیری، زیاده خواهی و طرح درخواست های جدید از سوی آمریکا معطل ماند.

ایران به عنوان کشوری مسیولیت پذیر همواره اعلام کرده که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.